Bài Thuyết trình Tài chính quốc tế

Bài Thuyết trình
Tài chính quốc tế
Câu11: bình luận các biện pháp bình ổn tỷ giá( liên hệ Việt Nam)
I. Các định nghĩa cơ bản
Khái niệm:
Chính sách tỷ giá là những hoạt động của chính phủ( mà đại diện thường là NHTW) thông qua 1 chế
độ tỷ giá nhất định hay cơ chế điều hành tỷ giá) và hệ thống các công cụ can thiệp nhằm duy trì một
mức tỷ giá cố định hay tác động để tỷ giá biến động đến một mức cần thiết phù hợp với mục tiêu
chính sách kinh tế quốc gia.
Mục tiêu:
- ổn định tỷ giá trong phạm vi 1 biên độ dao động nhất định nhằm góp phần ổn định thương
mại, ổn định đầu tư và cán cân thanh tóan quốc tế
- góp phần thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế và mục tiêu của các chính sách vĩ mô khác
- đảm bảo sự ổn định của dự trữ quốc gia để thực hiện các nghĩa vụ TCQT
- ổn định sự phát triển của thị trường ngoại hối
- giữ vững chủ quyền quốc gia, nâng cao vị thế đồng nội tệ.
II. nội dung:
nội dung các chính sách tỷ giá(công cụ của chính sách tỷ gía)
a. công cụ trực tiếp
a.1 hoạt động của ngân hàng trung ương trên thị trường ngoại hối nhằm can thiệp trực tiếp vào cung-
cầu ngoại tệ
khái niệm:
Chính sách hối đoái: đây là biện pháp trực tiếp mà NHTW tác động tới tỷ giá hối đoái. Thông qua các
tổ chức kinh doanh ngoại hối, nhà nước đã chủ động tác động vào cung cầu ngoại tệ băng việc trực
tiếp mua bán vàng và ngoại tệ điều chỉnh tỷ gía
Khi tỷ gía ở mức cao( tức đồng nội tệ giảm giá ) tới mức làm ảnh hưởng tới các hoạt động kinh tế
trong nước cũng như các hoạt động kinh tế đối ngoại, NHTW sẽ bán ngoại tệ ra để thu nội tệ về. khi
đó cung ngoại tệ tăng tác động làm giảm tỉ giá, kéo tỷ giá xuống. ngược lại khi tỷ giá hối đoái giảm
xuống, NHTW sẽ mua ngoại tệ vào, kích thích cầu ngoại hối khi cung chưa kịp biến động để nâng tỷ
giá lên tới mức hợp lý.
ảnh hưởng
việc áp dụng chính sách hối đoái thường ảnh hưởng trái ngược nhau với các doanh nghiệp trong và
ngoài nước bắt nguồn chủ yếu từ các lợi ích trái ngược nhau. Những mâu thuẫn này thường xảy ra
giữa các nhà xuất khẩu và nhập khẩu. nhà nhập khẩu muốn hạ thấp tỷ giá xuống còn nhà xuất khâủ
muốn nâng tỷ giá lên, giữa nhà xuất khẩu vốn muốn hạ thấp tỷ giá xuống và nhà nhập khẩu vốn muốn
nâng cao tỷ giá hối đoái. Và mâu thuẫn diễn ra giữa các nước với nhau vì tỷ giá của 1 nước nâng cao
sẽ hạn chế xk của nước khác làm cho cán cân thương mại, cán cân thanh toán của nước ngoài và các
nước thực hiện chính sách này bị thiệt hại
• Ưu điểm: NHTW rất linh hoạt trong việc điều tiết lượng tiền cung ứng để điều chỉnh tỷ giá
• Nhược điểm:
- cần dự trữ ngoại tệ lớn
- Tính chủ động của NHTW không cao khi NHTM có thể không sãn sàng mua( ở VN là bắt
buộc)
- Thường phải đi kèm với chính sách thị trường mở để hấp thụ lượng dư hay bổ sung phần
thiếu hụt tiền tệ trong lưu thông do có những hạn chế nhất định nên ngân hàng trung ương
các dần chuyển sang công cụ gián tiếp mà chủ yếu là thông qua công cụ lãi suất tái chiết khấu
- Để có thể thực hiện được thì đòi hỏi phải có sự phát triển tương xứng của hệ thống tài chính.
Sự can thiệp của Nhà nước vào thị trường ngoại hối rất hạn chế
1
 Biên độ dao động của tỷ giá bình quân liên ngân hàng hạn hẹp tạo ra nhiều khó khăn
trong nguồn cung ngoại tệ của các NHTM
 Các chính sách chủ yếu nhằm điều tiết tỷ giá USD/VND
- Chi phí cơ hội cho việc mua bán ngoại tệ - mặc dù là người định giá nhưng có lúc NHNN
cũng vẫn phải mua giá cao và bán giá thấp - đó là một loại chi phí buộc phải trả.Bởi vì:, trong
nhiều tình thế bắt buộc, NHNN phải sử dụng cơ chế giá để điều tiết bằng cách đặt giá cao lên
để mua cho được - nếu muốn phát hành tiền vào lưu thông và ngược lại, định giá thấp xuống
để bán cho được - nếu muốn hút tiền từ lưu thông về
VD: Trong năm 2007, mục tiêu duy trì mức giảm giá đồng tiền một vài phần trăm, tạo điều kiện
thuận lợi cho xuất khẩu trở nên khó khăn hơn khi mà lượng ngoại tệ chảy vào Việt Nam gia tăng
mạnh mẽ do sự bùng nổ của thị trường chứng khoán và các dòng vốn khác được khai thông tốt hơn.
Đồng Việt Nam không những không giảm mà còn có dấu hiệu tăng giá so với đồng Đôla, gây bất
lợi cho xuất khẩu. Thêm vào đó, nhập khẩu trong quí 1 lại tăng đột biến (cho dù chủ yếu là nhập khẩu
máy móc thiết bị và nguyên vật liệu cho sản xuất) đã làm cho thâm hụt cán cân ngoại thương trở nên
trầm trọng hơn.
Đứng trước áp lực nêu trên, cộng với việc mong muốn gia tăng số lượng ngoại tệ dự trữ phòng khi
bất trắc xảy ra, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã tung tiền đồng để mua vào một lượng lớn ngoại tệ
mà theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, chỉ trong quí 1, dự trữ ngoại hối của Việt Nam tăng khoảng
3 tỉ Đôla, tương đương với gần 50.000 tỉ đồng được đưa vào lưu thông.
Có lẽ nhờ việc mua vào ngoại tệ mà trong những ngày đầu tháng 6/2007, tỷ giá đồng Việt Nam so
với đồng Đôla đã tăng trở lại lên mức trên 16.100, thay vì chỉ quanh con số 16.000 như thời gian
trước. Việc gia tăng ngoại tệ cho dự trữ quốc gia là điều cần thiết, nhưng việc bơm thêm một lượng
lớn tiền đồng vào nền kinh tế sẽ làm áp lực lạm phát gia tăng, khi mà mới năm tháng đầu năm chỉ số
giá tiêu dùng trong nước đã tăng 7,3% so với cùng kỳ năm ngoái (WB 2007).
Điều này làm cho mục tiêu khống chế mức tăng giá trong năm 2007 ở con số 6,5% trở nên khó
khăn hơn. Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của Ngân hàng Nhà nước đang gặp thử thách.
Để giảm bớt áp lực gia tăng của chỉ số giá trong thời gian còn lại của năm 2007, chỉ có cách rút bớt
tiền ra khỏi nền kinh tế. Tăng dự trữ bắt buộc là giải pháp được lựa chọn. Với việc tăng tỷ lệ dự trữ
bắt buộc tiền gửi bằng đồng Việt Nam từ 5% lên 10% thì theo ước tính sẽ có khoảng 40.000-50.000 tỉ
đồng, tương đương với số tiền bỏ ra để mua 3 tỉ Đôla nêu trên, quay trở lại kho của Ngân hàng Nhà
nước.
Như vậy, với hai biện pháp can thiệp được đưa ra, ít nhất ba mục tiêu đã đạt được gồm: đảm bảo
mục tiêu ổn định tỷ giá, tăng được lượng dự trữ ngoại hối quốc gia nhưng lại không gây áp lực lạm
phát vì tiền chảy vào đã được đem cất trong “két” nên chẳng có điều gì xảy ra cả!
Bất kì chính sách tiền tệ nào của ngân hàng trung ương cũng dẫn đến hậu quả nhất định và để giải
quyết hậu quả đó NHTW thường chọn một gói chính sách gồm nhiều công cụ và dĩ nhiên các công cụ
này có mối liên hệ với nhau.
a.2 công cụ hành chính:
2
 Bp kết hối:
Là việc chính phủ quy định đối với các thể nhân và pháp nhân có nguồn thu ngoại têh phải bán
một tỷ lệ nhất định cho các tổ chức đựơc phép kinh doanhơp ngoại hối.
Biện pháp này được áp dụng trong những thời kỳ khan hiếm ngoại tệ trên thị trường ngoại hối
ở Việt Nam do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ năm 1997, nên hầu hết các doanh
nghiệp đã đều găm giữ ngoại tệ trên tài khoản làm cho cung cầu mất cân đối nghiêm trọng. đứng
trước tình hình đó, ngày 12/09/1998, chính phủ ban hành quyết định số 173/QĐ-TTg về nghĩa vụ
bán và quyền mua ngoại tệ của người cư trú là các tổ chức với tỷ lệ kết hối bắt buộc là 80%. Khi
thị trường ngoại tệ trở nên ổn định hơn, ngày 30/8/1999, chính phủ đã có quyết định số 180/1999/
QĐ-TTg điều chỉnh tỷ lệ kết hối từ 80% > 50% sau đó xuống 40%,30% và hiện nay theo quyết
định 46/2003/QĐ-TTg, ngày 02/4/2003 giảm xuống 0%
a.3 quy định biên độ dao động tỷ giá( biên độ rộng thì cung ngoại tệ từ NHTM tăng, biên độ hẹp
thì giảm cung)
 Thực hiện chế độ tỷ giá thả nổi có điều tiết
(Quyết định 64/1999/QĐ-NHNN)
 NHNN không ấn định tỷ giá chính thức mà thông báo tỷ giá giao dịch BQLNH
TG kinh doanh= TGBQLNH(± biên độ tỷ giá)
Biên độ tỷ giá liên tục được nới rộng
Năm 1999 2002 2006 2007 2008 2009
Biên độ
±0.1% ±0.25% ±0.5% ±0.75% ±1%
±2%
±3%
±5%
±3%
Biên độ tỷ giá liên tục nới rộng  giao dịch ngoại tệ được tạo điều kiện phát triển tạo tỷ giá
gần với cung cầu ngoại tệ trên thị trường hơn.
Vd Ngân hàng Nhà nước cũng công bố mức tỉ giá bình quân liên ngân hàng áp dụng cho (26-11) là
17.961 VND/USD, tăng thêm 5,44% so với một ngày trước đó. Đồng thời, biên độ tỉ giá mới cho giao
dịch mua bán giao ngay giữa USD và VND là ±3%, thay mức ±5%. Nghĩa là khống chế tỉ giá kinh
doanh tại các ngân hàng không được cao quá hoặc thấp hơn 3% so với tỉ giá liên ngân hàng do Ngân
hàng Nhà nước công bố hằng ngày. Với các điều chỉnh này, mức tỉ giá sàn giao dịch sẽ là 17.422
VND/USD và tỉ giá trần giao dịch sẽ là 18.500 VND/USD
Theo ghi nhận, đầu phiên giao dịch hôm trước, tỉ giá USD trên thị trường tự do tại Hà Nội đạt mức
cao, đến sát 19.900 VND/USD. Ngay sau khi có thông tin giảm biên độ tỉ giá mà Ngân hàng Nhà
nước công bố, giá đồng USD đã giảm mạnh. Đến 12 giờ trưa, cũng tại thị trường tự do, một USD chỉ
còn 19.600 đồng bán ra và 19.400 đồng mua vào.
 Quy định hạn chế đối tượng mua ngoại tệ:
nhằm mục đích giảm cầu ngoại tệ, hạn chế đầu cơ và tác động giữ cho tỷ giá ổn định
Tất cả các biện pháp này đều nhằm mục đích giảm cầu ngoại tệ, quy định hạn chế thời điểm
được mua ngoại tệ
2007
Ngân hàng Nhà nước đã mua một lượng ngoại tệ cho dự trữ ngoại hối để vừa đảm bảo khả năng can
thiệp trong tương lai vừa để duy trì khả năng cạnh tranh của hàng xuất khẩu, tránh sự lên giá của đồng
Việt nam.
2008:
từ 26/03 – 16/07/2008:tỷ giá usd/vnd Tăng với tốc độ chóng mặt tạo cơn sốt USD trên cả thị trường
liên ngân hàng lẫn thị trường tự do.
Cung ngoại tệ thấp do NHNN không cho phép cho vay ngoại tệ đối với doanh nghiệp xuất khẩu (theo
quyết định số 09/2008/QĐ, NHNN không cho phép vay để chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu, vay
3
thực hiện dự án sản xuất xuất khẩu) giảm hiện tượng doanh nghiệp xuất khẩu vay ngoại tế bán lại trên
thị trường.
Nhận thấy tình trạng sốt USD đã ở mức báo động, lần đầu tiên trong lịch sử, NHNN đã công khai
công bố dự trữ ngoại hối quốc gia 20,7 tỷ USD khi các thông tin trên thị trường cho rằng USD
đang trở nên khan hiếm. Biện pháp;Nhờ có sự can thiệp kịp thời của NHNN, cơn sốt USD đã
được chặn đứng.
từ 17/07 – 15/10/2008: Giảm mạnhvà dần đi vào bình ổn.
đồng thời lúc này, NHNN đã ban hành một loạt các chính sách nhằm bình ổn thị trường ngoại tệ như
kiểm soát chặt các đại lý thu đổi ngoại tệ (cấm mua bán ngoại tệ trên thị trường tự do không đăng ký
với các NHTM), cấm mua bán USD thông qua ngoại tệ khác để lách biên độ, cấm nhập khẩu vàng và
cho phép xuất khẩu vàng; bán ngoại tệ can thiệp thị trường thông qua các NHTM lớn.
(từ 16/10 đến hết năm 2008): tỷ giá USD tăng trở lại
Trong khoảng thời gian từ tháng 10 - tháng 11, nhà đầu tư nước ngoài đẩy mạnh việc bán ra chứng
khoán trong đó bán trái phiếu (700 triệu USD), cổ phiếu (100 triệu USD). Nhu cầu mua ngoại tệ của
khối nhà đầu tư nước ngoài tăng cao khi muốn đảm bảo thanh khoản của tổ chức tại chính quốc. Nhu
cầu mua USD của các ngân hàng nước ngoài cũng tăng mạnh (khoảng 40 triệu USD/ngày).
Cầu USD trên thị trường tự do tăng cao bởi khi NHNN không cho phép nhập vàng thì hiện tượng
nhập lậu vàng gia tăng, làm tăng cầu USD để nhập khẩu (do USD là đồng tiền thanh toán chính).
Ngoài ra còn 1 số biện pháp khác đã được thực hiện:
NHNN bán hơn 1 tỷ USD cho các NHTM đáp ứng nhu cầu nhập khẩu một số mặt hàng thiết yếu.
NHNN phải ngừng chiến dịch buộc các ngân hàng mua tín phiếu bắt buộc trong một thời gian
NHNN phải xác lập trần huy động lãi suất tiền đồng và ngoại tệ cũng như trần qui mô tín dụng cho
các NHTM
2009:nguyên nhân:+ Hiện tượng găm giữ ngoại tệ chờ giá lên của người dân
+Có hiện tượng DN vay USD tuy chưa đến kỳ trả nợ nhưng đã mua sẵn USD để giữ vì sợ tỷ giá sẽ
tăng. Chính lượng đặt mua nhiều của DN khiến cầu ngoại tệ tăng. Ngoài ra, do tâm lý bất ổn của cả
DN và người dân khi tỷ giá tăng nhanh dẫn tới hiện tượng găm giữ ngoại tệ.
+Do tác động của chính sách hỗ trợ lãi suất cho các DN bằng tiền đồng, do lãi suất vay tiền đồng
thấp, phạm vi và thời gian vay được mở rộng theo chủ trương của chính phủ nên một số DN có ngoại
tệ có xu hướng không muốn bán ngoại tệ và chỉ muốn vay tiền đồng. Đây là 1 tác động thiếu tích cực
không mong muốn khi triển khai gói kích cầu.
Tuy là khan hiếm ngoại tệ nhưng NHTW vẫn không thực hiện chính sách kết hối mà chỉ kêu gọi
khuyến khích các tổ chức nắm giữ nhiều ngoại tệ bán ngoại tệ ra.
 NHNN bán ngoại tệ cho các ngân hàng có trạng thái ngoại hối âm
2010
NHNN đã tạo sự đồng thuận giữa các NHTM, yêu cầu thống nhất hạ mặt bằng lãi suất cho vay ngoại
tệ xuống còn từ 3-3,5%/năm, mặt bằng lãi suất huy động ngoại tệ ở mức từ 1-1,5%/năm. Chủ trương
này đã giúp cho việc nắm giữ VND có lợi hơn và giảm áp lực tăng dư nợ VND trên thị trường.(2010
Thủ tướng sẽ yêu cầu một số tập đoàn thuộc Chính phủ đang nắm giữ ngoại tệ phải bán cho hệ thống
ngân hàng
Kết luận:
 Xu thế mở cửa nên kinh tế, tự do hóa thương mại và tự do hóa tài chính, thì các biện pháp can
thiệp hành chính ngày càng trở nên không phù hợp- thiên về sử dụng các công cụ thị trường
 hiện nay công cụ trực tiếp vẫn đang được sử dụng nhiều hơn
4
Tuy nhiên:các hoạt động can thiệp của ngân hàng TƯ tạo ra hiệu ứng thay đổi thay đổi cung ứng
tiền trong lưu thông , có thể tạo ra áp lực lạm phát hay thiểu phát trong nền kinh tế, chính vì vậy
đi kèm theo hoạt động can thiệp trực tiếp, NHTW thường cần phải sử dụng thêm 1 nghiệp vụ thị
trường mở để hấp thu lượng dư cung hay bổ sung phần thiếu hụt tiền tệ trong lưu thông.do có
những hạn chế nhất định, nên các NHTW của các nước phát triển đang dần chuyển từ can thiệp
trực tiếp sang can thiệp gián tiếp mà chủ yếu là thông qua công cụ lãi suất chiết khấu, tái chiết
khấu
b. Công cụ gián tiếp
1. lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu:
Lãi suất là Công cụ điều chỉnh tỷ giá
khái niệm: Lãi suất là công cụ được các ngân hàng trung ương sử dụng để điều chỉnh tỷ giá hối đoái
trên thị trường, điều chỉnh giá trị đối ngoại của nôi tệ.
Chính sách lãi suất cao: có xu hướng hỗ trợ sự lên giá của nội tệ, bởi vì nó hấp dẫn các luồng vốn
nước ngoài chảy vào trong nước,( nếu lãi suất trong nước cao hơn so với lãi suất nước ngoài hay lãi
suất ngoại tệ sẽ dẫn đến những dòng vốn chảy vào hay sẽ làm chuyển lượng hóa ngoại tệ trong nền
kinh tế sang đồng nội tệ để hưởng lãi suất cao hơn). Điều này làm cho tăng cung ngoại tệ trên thị
trường (cũng có nghĩa làm tăng cầu đối với đồng nội tệ), từ đó đồng ngoại tệ sẽ có xu hướng giảm giá
trên thị trường, hay đồng nội tệ sẽ tăng giá. \
Trong trường hợp ngược lại, nếu lãi suất trong nước thấp hơn so với lãi suất nươc ngoài hay lãi
suất ngoại tệ, đồng ngoại tệ có xu hướng tăng giá trên thị trường hay đồng nội tệ sẽ giảm giá.
Phương pháp dùng lãi suất tái chiết khấu để điều chỉnh tỷ giá hối đoái có thể nó là phương pháp
thường được sử dụng với mong muốn có những thay đổi cấp thời về tỷ giá.
Cơ chế tác động của công cụ này đến tỷ giá hối đoái như sau:
Trong thế cân bằng ban đầu của cung cầu ngoại tệ trên thị trường, khi lãi suất tái chiết khấu thay
đổi, sẽ kéo theo sự thay đổi cùng chiều của lãi suất trên thị trường. Từ đó, tác động đến xu hướng dịch
chuyển của các dòng vốn quốc tế làm thay đổi tài khoản vốn (trong cán cân thanh toán quốc tế) hoặc
ít nhất cũng làm những người sở hữu vốn trong nước chuyển đổi đồng vốn của mình sang đồng tiền
có lãi suất cao hơn để thu lợi và làm thay đổi tỷ giá hối đoái.
Cụ thể, nếu lãi suất tăng sẽ dẫn đến xu hướng là một đồng vốn vay ngắn hạn trên thị trường thế giới
sẽ đổ vào trong nước và những người sở hữu vốn ngoại tệ trong nước sẽ có khuynh hướng chuyển đổi
đồng ngoại tệ của mình sang nội tệ để thu lãi cao hơn. Kết quả là tỷ giá giảm (đồng nội tệ tăng).
Trong trường hợp ngược lại, nếu muốn tỷ giá tăng thì sẽ giảm lãi suất tái chiết khấu.
Xét trường hợp đồng VND và USD. (các yếu tố khác không đổi)
<Khi lựa chọn nắm giữ đồng tiền nội tệ và đồng ngoại tệ (cụ thể là USD), người ta sẽ xem xét mức
lãi suất thực tế
(1)
của 2 đồng tiền này>
Khi Lãi suất của VND cao hơn lãi suất của USD (lãi suất thực), người ta sẽ có xu hướng chuyển từ
nắm giữ USD sang nắm giữ VND. Điều này làm cho nhu cầu VND tăng lên, cầu về USD giảm đi, từ
đó giá USD sẽ giảm đi so với VND, hay tỷ giá giảm tới một mức tỷ giá mới mà cung cầu USD-VND
trở nên cân bằng. Khi đó, lãi suất thực tế của VND và USD tương đương nhau ( điều kiện ngang bằng
lãi suất và không tính tới lạm phát).
Khi có ảnh hưởng của lạm phát, mặc dù lãi suất danh nghĩa tăng, nhưng lãi suất thực tế giảm, lúc
này ngược lai- VND sẽ giảm giá so với USD, dẫn tới tỷ giá tăng.
Ngược lại, khi đồng USD tăng giá, để tạo cân bằng trên thị trường ngoại hối, NHTW sẽ chủ động
tăng lãi suất đồng nội tệ(VND) thông qua đẩy mạnh lượng cung ngoại tệ ra nền kinh tế đồng thời hút
bớt đồng nội tệ về. Điều này làm cho cung cầu ngoại hối trở nên cân bằng.
Những hạn chế
Tuy nhiên, cách làm này cũng có những hạn chế nhất định, bởi lẽ lãi suất và tỷ giá chỉ có mối quan
hệ tác động qua lại lẫn nhau một cách gián tiếp, chứ không phải là mối quan hệ trực tiếp và nhân quả.
Các yếu tố để hình thành lãi suất và tỷ giá không giống nhau. Lãi suất biến động do tác động của
quan hệ cung cầu của vốn cho vay. Lãi suất có thể biến động trong phạm vi tỷ suất lợi nhuận bình
quân và trong một tình hình đặc biệt, có thể vượt quá tỷ suất lợi nhận bình quân. Còn tỷ giá hối đoái
thì do quan hệ cung cầu về ngoại hối quyết định, mà quan hệ này lại do tình hình của cán cân thanh
toán dư thừa hay thiếu hụt quyết định.
Như vậy là nhân tố hình thành lãi suất và tỷ giá không giống nhau, do đó biến động của lãi suất
(lên cao chẳng hạn) không nhất thiết đưa đến tỷ giá hối đoái biến động theo ( hạ xuống chẳng hạn).
5
Lãi suất lên cao có thể thu hút vốn ngắn hạn của nước ngoài chạy vào, nhưng khi tình hình chính
trị, kinh tế và tiền tệ trong nước không ổn định, thì không nhất thiết thực hiện được, bởi vì với vốn
nước ngoài, vấn đề lúc đó lại đặt ra trước tiên là sự đảm bảo an toàn cho số vốn chứ không phải là vấn
đề thu hút được lãi nhiều.
Để minh hoạ vấn đề này, có thể sử dụng hai ví dụ điển hình trong lịch sử.
Một là, trước thế chiến 2, Anh là một trong những nước điển hình về việc sử dụng lãi suất chiết khấu
để can thiệp vào thị trường hối đoái và đã thu được nhiều kết quả đáng kể, do nền kinh tế và tiền tệ
nước Anh lúc đó khá ổn định.
Hai là, có thể lấy cuộc khủng hoảng USD thời kỳ 1971-1973 làm ví dụ. Tổng thống Mỹ Nixon, đã
phải áp dụng những biện pháp khẩn cấp để cứu nguy cho USD bằng cách tăng lãi suất chiết khấu lên
rất cao để thu hút vốn ngắn hạn trên thị trường tiền tệ quốc tế. Vào lúc này, mặc dù lãi suất trên thị
trường New York cao gấp rưỡi thị trường London, gấp 3 lần thị trường Frankfurk, nhưng vốn ngắn
hạn cũng không được chuyển vào Mỹ mà lại đưa đến Tây Đức và Nhật Bản, dù rằng các nước này
thực hiện chính sách lãi suất thấp, vì lúc đó USD đang đứng bên bờ của nguy cơ mất giá.
Như vậy, chính sách lãi suất chiết khấu cũng chỉ có ảnh hưởng nhất định và có giới hạn đối với tỷ
giá hối đoái, bởi vì giữa tỷ giá và lãi suất chỉ có quan hệ lôgic chứ không phải quan hệ nhân quả, lãi
suất không phải là nhân tố duy nhất quyết định sự vận động vốn giữa các nước.
Tuy nhiên, không nên hoàn toàn coi thường chính sách chiết khấu. Nếu tình hình tiền tệ của các
nước đều đại thể như nhau, thì phương hướng đầu tư ngắn hạn vẫn hướng vào những nước có lãi suất
cao. Do vậy, hiện nay chính sách lãi suất chiết khấu vẫn có ý nghĩa của nó. Đồng thời, can thiệp vào
tỷ giá là phải có một thị trường vốn (nhất là thị trường vốn ngắn hạn) đủ mạnh, tự do và linh hoạt: tài
khoản vốn đã được mở cửa.
Liên hệ ở Việt Nam
Trong quý 1/2008, có những lúc tỷ giá USD liên ngân hàng xuống dưới 16.000 và tỷ giá thị
trường tự do thậm chí còn thấp hơn trong ngân hàng. Trong khoảng thời gian này, Chính phủ và
NHNN đang đẩy mạnh việc kiềm chế lạm phát, sử dụng biện pháp tiền tệ thắt chặt, tăng lãi suất cơ
bản từ 8,25%/năm (tháng 12/2007) lên 8,75%/năm (tháng 2/2008). NHNN không thực hiện mua
ngoại tệ USD nhằm hạn chế việc bơm tiền ra lưu thông, tăng biên độ tỷ giá USD/VND từ 0,75%/năm
lên 1%/năm trong ngày 10/03/2008.
Nhưng chỉ qua đầu quý 2, tỷ giá lại tăng đến chóng mặt, có lúc đã lên tới 19.500. NHNN đã quyết
định nới biên độ dao động từ +1% lên +2% (từ ngày 26/06/08) đồng thời triển khai hàng loạt các biện
pháp khác: kiểm soát chặt các đại lý thu đổi ngoại tệ, tăng cường truyền thông, công bố dự trữ ngoại
hối của Việt Nam (điều chưa hề có tiền lệ tại Việt Nam) và tăng mức lãi suất của đồng nội tệ … Nhờ
đó, tỷ giá đã dần dịu lại và duy trì ở mức ~ 16.500 cho đến hết quý 3/08.
Từ cuối năm 2008 đến nay, suy thoái kinh tế đã tác động mạnh đến nguồn cung ngoại tệ của Việt
Nam; cộng thêm tâm lý găm giữ ngoại tệ của dân cư và các thành phần kinh tế đã dẫn đến tình trạng
khan hiếm ngoại tệ, làm cho tỷ giá ngoại tệ luôn nóng, phố biến ở mức ~ 18.000. NHNN đã thêm hai
lần điều chỉnh biên độ dao động tỷ giá (+3% từ 06/11/08 và +5% từ 23/03/09) và triển khai một số
công cụ can thiệp khác, trong đó Ngân hàng Nhà nước đã quyết định giới hạn lãi suất tiền gửi bằng
USD ở mức 1%, khi VND đang có lãi suất tiền gửi ở mức 10,49%/năm. Đây được xem là một “cú
hích” mạnh khi ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của các tổ chức kinh tế có tiền gửi bằng USD, khi lãi
suất trước đó được hưởng có từ 4% - 4,5%/năm. Vì vậy, tỷ giá ngoại tệ đang dần ổn định, nhu cầu
ngoại tệ trong thanh toán những mặt hàng thiết yếu được đáp ứng cơ bản đầy đủ.
Chúng ta có thể thấy rõ hơn sự biến động của tỷ giá qua diễn biến lãi suất cơ bản từ đầu năm 2008
đến nay:
Diễn tiến lãi suất cơ bản
Trước 1/2/2008 8,25%
Từ 1/2/2008 đến 19/5/2008 8,75%
Từ 19/5/2008 đến 11/6/2008 12%
Từ 11/6/2008 đến 21/10/2008 14%
Từ 21/10/2008 đến 5/11/2008 13%
6
Từ 5/11/2008 đến nay 12%
2. chính sách thương mại quốc tế
- Thuế quan
Thuế quan hay thuế xuất nhập khẩu hoặc thuế xuất-nhập khẩu là tên gọi chung để gọi hai
loại thuế trong lĩnh vực thương mại quốc tế. Đó là thuế nhập khẩu và thuế xuất khẩu. Thuế
nhập khẩu là thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, còn thuế xuất khẩu là thuế đánh vào hàng
hóa xuất khẩu.
Thuế quan cao làm hạn chế sự nhập khẩu ,nhập khẩu giảm làm cầu ngoại tệ giảm kết quả làm
cho nội tệ lên giá.
khi thuế quan thấp sẽ có tác dụng ngược lại.
- Hạn ngạch
Hạn ngạch hay hạn chế số lượng là quy định của một nước về số lượng cao nhất của một mặt
hàng hay một nhóm hàng được phép xuất hoặc nhập từ một thị trường trong một thời gian
nhất định thông qua hình thức cấp giấy phép
Tác dụng làm hạn chế nhập khẩu , cầu ngoại tệ giảm kết quả làm cho nội tệ lên giá . Dỡ bỏ
hạn ngạch có tác dụng làm tăng nhập khẩu làm cho cầu ngoại tệ tăng , đồng nội tệ giảm giá.
- Giá cả
Thông qua hệ thống giá cả, Chinh phủ có thể trợ giá giúp cho các mặt hàng xuất khẩu chiến
lược hay đang trong giai đoạn đầu sản xuất. Kích thích xuất khẩu tăng làm cung ngoại tệ tăng,
đồng nội tệ lên giá
Mặt khác, Chính phủ cũng có thể bù giá cho 1 số mặt hàng NK thiết yếu. kết quả là nhập khẩu
tăng đồng nội tệ giảm giá
- tác động vào sự chuyển dịch của luồng vốn
c. phá giá tiền tệ
1. Phá giá tiền tệ là gì ?
Phá giá tiền tệ là việc giảm giá trị của đồng nội tệ so với các loại ngoại tệ so với mức mà chính phủ đã
cam kết duy trì trong chế độ tỷ giá hối đoái cố định. Việc phá giá đồng Việt Nam (VND) nghĩa là
giảm giá trị của nó so với các ngoại tệ khác như USD,EUR…
2. Tác động của việc phá giá tiền tệ:
Trong ngắn hạn
Khi giá cả và tiền lương tương đối cứng nhắc thì ngay lập tức việc phá giá tiền tệ sẽ làm cho tỷ giá hối
đoái thực tế thay đổi theo, nâng cao sức cạnh tranh của quốc gia và có xu hướng làm tăng xuất khẩu
ròng vì hàng xuất khẩu rẻ đi một cách tương đối trên thị trường quốc tế còn hàng nhập khẩu đắt lên
tương đối tại thị trường nội địa. Tuy vậy có những yếu tố làm cho xu hướng này không phát huy tức
thì: các hợp đồng đã thoả thuận trên cơ sở tỷ giá cũ, người mua cần có thời gian để điều chỉnh hành vi
trước mức giá mới và quan trọng hơn là việc dồn các nguồn lực vào và tổ chức sản xuất không thể
tiến hành nhanh chóng được. Như vậy trong ngắn hạn thì số lượng hàng xuất khẩu không tăng mạnh
và số lượng hàng nhập khẩu không giảm mạnh. Nếu giá hàng xuất khẩu ở trong nước cứng nhắc thì
kim ngạch xuất khẩu chỉ tăng không nhiều đồng thời giá hàng nhập khẩu tính theo nội tệ sẽ tăng lên
do tỷ giá đã thay đổi dẫn đến cán cân thanh toán vãng lai có thể xấu đi.
Trong trung hạn
GDP hay chính là tổng cầu gồm các thành tố chi cho tiêu dùng của dân cư, chi cho đầu tư, chi cho
mua hàng của chính phủ và xuất khẩu ròng. Việc phá giá làm tăng cầu về xuất khẩu ròng và tổng cung
sẽ điều chỉnh như sau:
- Nếu nền kinh tế đang ở dưới mức sản lượng tiềm năng thì các nguồn lực nhàn rỗi sẽ được huy động
và làm tăng tổng cung.
- Nếu nền kinh tế đã ở mức sản lượng tiềm năng thì các nguồn lực không thể huy động thêm nhiều và
do đó tổng cung cũng chỉ tăng lên rất ít dẫn đến việc tăng tổng cầu kéo theo giá cả, tiền lương tăng
7
theo và triệt tiêu lợi thế cạnh tranh của việc phá giá. Vì thế trong trường hợp này, muốn duy trì lợi thế
cạnh tranh và đạt mục tiêu tăng xuất ròng thì chính phủ phải sử dụng chính sách tài chính thắt chặt
(tăng thuế hoặc giảm mua hàng của chính phủ) để tổng cầu không tăng nhằm ngăn chặn sự tăng lên
của giá cả trong nước.
Trong dài hạn
Nếu như trong trung hạn, phá giá tiền tệ kèm theo chính sách tài chính thắt chặt có thể triệt tiêu được
áp lực tăng giá trong nước thì trong dài hạn các yếu tố từ phía cung sẽ tạo ra áp lực tăng giá. Hàng
nhập khẩu trở nên đắt tương đối và các doanh nghiệp sử dụng đầu vào nhập khẩu sẽ có chi phí sản
xuất tăng lên dẫn đến phải tăng giá; người dân tiêu dùng hàng nhập khẩu với giá cao hơn sẽ yêu cầu
tăng lương và gây áp lực làm cho tiền lương tăng. Cuối cùng việc tăng giá cả và tiền lương trong nước
vẫn triệt tiêu lợi thế cạnh tranh do phá giá. Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy lợi thế cạnh tranh do
phá giá bị triệt tiêu trong vòng từ 4 đến 5 năm.
3.Chính phủ phải phá giá tiền tệ vì:
- Chính phủ sử dụng biện pháp phá giá tiền tệ để có thể nâng cao năng lực cạnh tranh một cách nhanh
chóng và hiệu quả hơn so với cơ chế để nền kinh tế tự điều chỉnh theo hướng suy thoái (vì khả năng
cạnh tranh kém nên cầu xuất khẩu ròng giảm dẫn đến tổng cầu giảm) đi kèm với mức lạm phát thấp
kéo dài cho đến khi năng lực cạnh tranh tăng lên (do tiền lương, giá cả giảm xuống đến mức có khả
năng cạnh tranh). Chính phủ các nước thường sử dụng chính sách phá giá tiền tệ khi có một cú sốc
mạnh và kéo dài đối với cán cân thương mại.
- Trong trường hợp cầu về nội tệ giảm thì chính phủ sẽ phải dùng ngoại tệ dữ trữ để mua nội tệ vào
nhằm duy trì tỷ giá hối đoái và đến khi ngoại tệ dự trữ cạn kiệt thì không còn cách nào khác, chính
phủ phải phá giá tiền tệ.
Sản lượng tiềm năng là sản lượng mà nền kinh tế tạo ra khi các đầu vào được sử dụng đầy đủ.
Sản lượng tiềm năng có xu hướng tăng lên theo thời gian do cung về các đầu vào tăng.
Sản lượng tiềm năng không phải là sản lượng tối đa mà nền kinh tế có thể sản xuất được.
Trong chương này, chúng ta xây dựng một mô hình đơn giản về tác động hổ trợ giữa các hộ gia
đình và giữa các hãng.
8
Phá giá 2% tiền đồng bắt dầu từ ngày 18/8

Nguyên nhân chính để phá giá không phải từ nhập siêu
Nếu chỉ nhìn vào thâm hụt cán cân thương mại các tháng gần đây thì cũng chưa có gì đáng lo ngại
lắm đến tỷ giá. Nhập siêu 7 tháng đầu năm là 7,26 tỷ USD, trong khi các nguồn tài trợ (FDI, FII, kiều
hối, vay nợ ODA) có vẻ như vẫn dồi dào để tài trợ được nhập siêu, theo đó, cán cân thanh toán ước
thặng dư 3,4 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm. Vậy tại sao vấn để tỷ giá lại trở nên căng thẳng trong
suốt thời gian qua?
Bản chất của vấn đề là với một nền kinh tế có tỷ lệ đô la hóa cao như ở Việt Nam, tỷ giá không chỉ
phụ thuộc vào các dòng ngoại tệ ra vào nền kinh tế, mà còn phụ thuộc rất lớn vào bản thân sự dịch
chuyển và cung cầu ngoại tệ ngay bên trong nền kinh tế. Và trong trường hợp này, nó đã khiến NHNN
phải thay đổi tỷ giá để giảm căng thẳng trên thị trường.
Sau đợt phá giá tiền đồng vào tháng 2, thị trường ngoại hối có vẻ như khá yên ả, tỷ giá liên ngân hàng
được giữ nguyên, chênh lệch tỷ giá thị trường tự do và tỷ giá NHTM thu hẹp, trạng thái ngoại tệ của
các NH luôn ở mức thặng dư. Nhưng dưới sự bình lặng đó, là cơn sóng âm ỉ manh nha từ đầu quý 3,
xuất phát từ tăng trưởng dư nợ ngoại tệ tăng đột biến kể từ đầu năm, các doanh nghiệp chấp nhận rủi
ro về tỷ giá, vì không thể chịu nổi lãi suất tiền đồng quá cao. Trong 7 tháng đầu năm, tăng trưởng tín
dụng ngoại tệ lên tới 34,4%, so với 8.4% dư nợ tiền đồng. Nhưng bản thân doanh nghiệp cũng tự đề
phòng bằng cách vay với kỳ hạn ngắn (3-6 tháng), theo đó, từ tháng 7, nhu cầu trả nợ vay USD khi
đến thời điểm đáo hạn tăng cao, gây sức ép lớn đến cầu ngoại tệ. NHNN bắt đầu lo lắng, và từ giữa
tháng 6 đã phải kiểm soát chặt tín dụng ngoại tệ.
Nhưng NHNN lo lắng một, doanh nghiệp lo lắng mười. Các doanh nghiệp chưa hoặc không có nguồn
thu ngoại tệ đôn đáo thu gom USD đề phòng khan hiếm ngoại tệ, các doanh nghiệp có nguồn thu
ngoại tệ thì không muốn bán ngoại tệ cho NH do e ngại không thể mua lại nếu có nhu cầu vào cuối
năm. Mất cân đối cung cầu USD, nguyên nhân từ cách ứng xử của các thành phần kinh tế đối với
ngoại tệ, được dung dưỡng bởi tình trạng đô la hóa cao của nền kinh tế và cách quản lý còn chưa hiệu
quả của cơ quan quản lý đã khiến thị trường ngoại hối trở nên rất căng thẳng. Và đương nhiên, giải
quyết bằng điều chỉnh tỷ giá là lựa chọn duy nhất ở thời điểm hiện tại để khơi thông hơn các luồng
9
d. quỹ bình ổn tỷ giá:
1. Dự trữ ngoại hối
* Dự trữ ngoại hối nhà nước là tài sản thuộc sở hữu của Nhà nước được thể hiện trong bảng cân
đối tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Ngân hàng Nhà nước là cơ quan quản lý dự trữ ngoại hối nhà
nước nhằm thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia, bảo đảm khả năng thanh toán quốc tế, bảo toàn dự
trữ ngoại hối Nhà nước.
* Dự trữ ngoại hối nhà nước bao gồm :
- Ngoại tệ tiền mặt, số dư ngoại tệ trên tài khoản tiền gửi ở nước ngoài;
- Hối phiếu và các giấy nhận nợ của nước ngoài bằng ngoại tệ;
- Các chứng khoán nợ do Chính phủ, ngân hàng nước ngoài, tổ chức tiền tệ hoặc ngân hàng
quốc tế phát hành, bảo lãnh;
- Vàng tiêu chuẩn quốc tế;
- Các loại ngoại hối khác.
* Nguồn hình thành:
- Ngoại hối hiện có thuộc sở hữu của Nhà nước do Ngân hàng Nhà nước quản lý;
- Ngoại hối mua từ ngân sách nhà nước và mua từ thị trường ngoại tệ và thị trường vàng trong
nước;
- Ngoại hối từ các khoản vay ngân hàng và tổ chức tài chính quốc tế;
- Ngoại hối từ các nguồn khác.
* Quản lý dự trữ ngoại hối: Dự trữ ngoại hối nhà nước được lập thành hai quỹ :
- Quỹ dự trữ ngoại hối: nhiệm vụ chính là đảm bảo diều hoà nguồn ngoại hối và phát triển quy
mô quỹ dự trữ.
- Quỹ bình ổn tỷ giá và giá vàng: được sử dụng là công cụ của NHNN để can thiệp vào thị
trường ngoại tệ và thị trường trong nước.
2. Hoạt động của Quỹ bình ổn tỷ giá và giá vàng:
NHNN sử dụng nguồn ngoại hối dự trữ để phục vụ cho việc điều hành tỷ giá thông qua nghiệp
vụ thị trường mở.
Cơ chế quản lý, điều hành tỷ giá xuất phát từ thị trường, tỷ giá được hình thành theo quan hệ
cung cầu, do vậy để giữ tỷ giá ổn định hoặc điều chỉnh tỷ giá theo mục tiêu nào đó, NHNN sẽ điều
chỉnh cung hoặc cầu bằng cách bán ngoại tệ ra hoặc mua ngoại tệ vào; sự can thiệp này cần phải có sự
chính xác về thời điểm can thiệp, loại ngoại tệ can thiệp, tỷ giá can thiệp, số lượng ngoại tệ can thiệp,
hình thức can thiệp.
* Ưu điểm:
Rõ ràng nhất là NHNN có thể điều chỉnh tỷ giá một cách tích cực, linh hoạt, tự nhiên.
* Nhược điểm:
- Một nhược điểm dễ thấy nhất là nghiệp vụ này đòi hỏi ngoại hối phải được quản lý tập trung
từ các nguồn khác nhau vào một đầu mối duy nhất là NHNN, do vậy hiệu quả của công cụ phụ thuộc
vào khả năng của quỹ dự trữ ngoại hối.
- Việc điều hành tỷ giá như thế nào trong từng thời kỳ thường là sự kết hợp hi sinh của các mục
tiêu kinh tế vĩ mô chẳng hạn như lạm phát, nền kinh tế hướng nội hay hướng ngoại do vậy việc xác
định chính xác mức độ can thiệp để thực sự có hiệu quả là một vấn đề khó.
3. Liên hệ Việt Nam: Về khả năng của nguồn dự trữ ngoại hối và khả năng bình ổn tỷ giá:
Giai đoạn trước 1990: Cơ chế kế hoạch hóa tập trung, tỷ giá cố định bất hợp lý, chế độ đa tỷ giá.
* Trước 1986: Chúng ta chủ yếu xác lập tỷ giá giữa VNĐ với Rúp Nga và với đồng Rúp chuyển
nhượng (là đồng tiền ghi sổ dùng trong thanh toán mậu dịch giữa các nước trong khối SEV).
* 1986 – 1990: Bắt đầu có chủ trương thu hút vốn đầu tư nước ngoài thì xuất hiện luồng ngoại tệ
Đô la Mỹ (USD) vào ra Việt Nam. Cũng từ đó, thị trường ngoại tệ chợ đen mà chủ yếu là thị trường
USD đã bắt đầu bộc phát một cách mạnh mẽ từ các dòng kiều hối của kiều bào về nước, lượng lớn
USD cất trữ từ khi giải phóng Miền Nam, và dòng chảy hàng buôn lậu qua biên giới. Mức tỷ giá hối
đoái được hình thành và vận động theo những tín hiệu của quy luật thị trường và đã có một sự chênh
lệch lớn so với tỷ giá chính thức, đặc biệt là vào năm 1988 ( tỷ giá chính thức thấp hơn thị trường là
400%).
10
=> Điều này dẫn đến việc các tổ chức kinh tế và cá nhân có ngoại tệ lại tìm cách không bán cho
Ngân hàng, các tổ chức đại diện nước ngoài hoặc cá nhân nước ngoài cũng hạn chế việc chuyển tiền
vào tài khoản ở Ngân hàng để chi tiêu mà thường đưa hàng từ nước ngoài vào sử dụng hay sử dụng
trực tiếp tiền mặt trên thị trường.
Do đó, cơ chế tỷ giá thời kỳ này đã trở thành 1 yếu tố tạo cho ngoại tệ bị thả nổi, mua bán trên
thị trường tự do.
Giai đoạn 1990 – nay: Chúng ta đã thiết lập hệ thống tỷ giá điều chỉnh theo tín hiệu thị trường
* 1990 -1992: Sự “thả nổi” tương đối mạnh trong vận động tỷ giá
- Trong thời kỳ này, tỷ giá trên thị trường biến động mạnh, đặc biệt cú sốc năm1991
(1USD=13000VNĐ) nhưng cũng không thể cải thiện đáng kể tình hình cán cân thương mại ngay.
- Hệ thống các tổ chức tín dụng bất ổn, hơn nữa, trong giai đoạn này nguồn thu ngoại tệ
không được quản lý chặt chẽ làm cho dự trữ ngoại tệ của quốc gia tăng chậm hoặc không tăng.
* 1992 – 1997: Xu hướng cố định tỷ giá (tỷ giá chính thức với biên độ giao động)
- Mục tiêu thiên về “hướng nội”, nổi bật là khuyến khích tích lũy giá trị dưới dạng nội tệ hơn
là ngoại tệ, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tạo điều kiện NK máy móc thiết bị kỹ thuật
=> Cải thiện mạnh mẽ nguồn dự trữ ngoại tệ (1992).
- Tuy nhiên, vào cuối giai đoạn này VNĐ bị đánh giá quá cao một cách giả tạo so với USD.
Tình trạng này đã gây thâm hụt lớn cán cân vãng lai ( khoảng 13 -16% GDP năm 1995, 1996), nợ
nước ngoài gia tăng, dự trữ ngoại tệ tăng chậm so với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu… dẫn đến việc
không thể thực hiện được mục tiêu cân bằng ngoại tệ.
- Từ năm 1994, sự thay đổi cơ bản trong cơ chế điều hành tỷ giá với sự ra đời của thị trường
ngoại tệ liên ngân hàng và khuyến khích các NHTM tích cực tham gia vào thị trường ngoại tệ (Quyết
định số 245/QĐ-NH7 03/10/1994). Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cho thấy sự chú trọng tăng cường
thực lực kinh tế cho hoạt động can thiệp vào tỷ giá bằng cách tăng mạnh quỹ dự trữ ngoại tệ, lập quỹ
bình ổn giá. Những đổi mới này đã phần nào xóa đi tâm lý găm giữ ngoại tệ, góp phần tạo điều kiện
thuận lợi trong việc quản lý ngoại tệ từ đó ổn định tỷ giá.
* Giai đoạn sau khủng hoảng (1999) - nay: tỷ giá linh hoạt có điều tiết
Trong những năm gần đây, thâm hụt cán cân vãng lai đã được thu hẹp đáng kể bởi có sự gia
tăng trong hạng mục chuyển giao đơn phương mà chủ yếu là lượng kiều hối chuyển về nước ngày
càng tăng. Mặt khác dòng vốn đầu tư chảy vào VN ngày càng tăng từ nhiều kênh khác nhau đã phần
nào tài trợ cho thâm hụt cán cân thương mại và do vậy dự trữ ngoại hối tăng lên (Có thời điểm dự trữ
đã lên đến hơn 12 tuần nhập khẩu).
- Cùng với cơ chế điều hành tỷ giá mới, hoạt động của quỹ bình ổn giá cũng góp phần vào việc
ổn định tỷ giá, kéo sát tỷ giá quy định với tỷ giá thị trường với biên độ giao động hiện nay là 2%, bên
cạnh đó, với chính sách thắt chặt tiền tệ hiện nay, tỷ giá cũng đã được điều hành theo xu hướng giảm
nhằm mục tiêu kiểm soát nhập siêu, kiềm chế lạm phát, tạo điều kiện ổn định phát triển kinh tế.
- Bên cạnh đó, điều hành tỷ giá bằng việc can thiệp vào thị trường ngoại tệ ở VN vẫn chưa
thực sự là một công cụ được sử dụng hữu hiệu, là vì:
Quản lý ngoại hối còn nhiều vấn đề:
+ Sự tồn tại của thị trường chợ đen đã có những tác động tiêu cực tới cung cầu ngoại tệ của
nền kinh tế.
+ Diễn biến trên đây phần nào cho thấy có khả năng lượng cung lớn hơn cầu ngoại tệ. Đáng
lý ra khi cung lớn hơn cầu ngoại tệ, tỷ giá VND/USD sẽ có xu hướng giảm xuống, nghĩa là VND tăng
giá. Tuy nhiên trên thực tế, liên tục trong nhiều thời điểm, VND phải chịu áp lực giảm giá. Nghịch lý
này phản ảnh một tình trạng “dư cầu” trong nền kinh tế. Nguyên nhân là ở quản lý và phân bổ ngoại
tệ giữa các khu vực của nền kinh tế:
Về phương diện pháp lý, tất cả nguồn thu chi ngoại tệ của các khu vực nền kinh tế đều phải
bắt buộc luân chuyển thông qua hệ thống ngân hàng, khi cung ngoại tệ lớn hơn cầu ngoại tệ của các
khu vực trong nền kinh tế thì lượng ngoại tệ của ngân hàng sẽ tăng lên. Những diễn biến ở trên cho
thấy, trong khi hệ thống ngân hàng của chúng ta hiện đang nắm giữ một số lượng khoảng 9 tỷ USD
ngoại tệ, thì sự kiện Chính phủ lại phát hành 750 triệu USD trái phiếu quốc tế với lãi suất khá cao lại
đặt nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời, mặc dù chính phủ có giải thích rằng việc phát hành trái phiếu
quốc tế lần này chỉ là bước thăm dò sự hội nhập của VN vào thị trường vốn quốc tế. Điều này cho
11
thấy cơ chế quản lý dự trữ ngoại hối quốc gia hiện nay nói riêng và điều hành kinh tế vĩ mô vẫn còn
khá nhiều bất cập.
- Cung từ các NHTM: Trong một số thời điểm, hệ thống các NHTM đã gửi một lượng lớn
ngoại tệ ra nước ngoài mà không bán ngoại tệ cho NHNN để tăng dự trữ ngoại hối quốc gia. Việc các
hệ thống NHTM nắm giữ một lượng lớn ngoại tệ ở nước ngoài mà không bán cho NHNN suy cho
cùng là do chính sách tiền tệ vẫn chưa hoạt động hữu hiệu.
- Cung từ DN XK: DN gửi ngoại tệ vào các NHTM là hạn chế, như diễn biến gần đây Chính
phủ đã phải yêu cầu các DN bán ngoại tệ cho các NH là chúng ta thấy rõ điều đó (26/2009-NHNN
quy định việc mua-bán ngoại tệ của một số Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước).
- Cung từ khu vực dân cư: người dân gửi tiền vào ngân hàng dưới dạng tiết kiệm bằng ngoại
tệ đã hạn chế khả năng của các NHTM trong việc bán chúng ra trên thị trường ngoại hối hoặc bán cho
NHNN.
Thêm vào nữa, mặc dù đã quy định là hạn chế sử dụng ngoại hối trong giao dịch nhưng rõ
ràng là việc thanh toán bằng ngoại tệ đã đang diễn ra ngày càng phổ biến, tất nhiên hiện tượng này chỉ
mang tính cục bộ tức là nó chỉ xảy ra ở một số lĩnh vực mặt hàng cũng như ở một số khu vực dân cư
nhưng nó cũng gây khó khăn trong việc quản lý ngoại hối.
III. liên hệ với VN: chính sách qua các giai đoạn
Giai đoạn 1955- 1989
 Nhà nước độc quyền về ngoại thương, ngoại hối
 Nhà nước độc quyền ban hành và ấn định TG
 Chế độ tỷ giá cố định, đa tỷ giá với tính chất phi thị trường sâu sắc
• Hậu quả: - VNĐ được định giá quá cao so với các
đồng tiền tự do chuyển đổi
- TG chính thức chênh lệch xa TG thị
trường
 XK khó khăn, CCTM thâm hụt nặng
Giai đoạn 1989-1991
NĐ 161/HĐBT “Điều lệ quản lý ngoại hối”
 Chế độ TG cố định: đơn TG
 Thế độc quyền kinh doanh ngoại hối bị dỡ bỏ
 TG được điều chỉnh mạnh theo tín hiệu thị trường nhằm đưa VNĐ về với giá trị cân
bằng và sát với TG trên thị trường tự do
 TG trên thị trường biến động mạnh, USD lên giá
 Nỗ lực quản lý ngoại tệ của Chính phủ kém hiệu quả
Những thay đổi về chính sách và cơ chế của cơ quan nhà nước
Thay thế biệ pháp hành chính, bắt buộc các đơn vị kinh tế quốc doanh có ngoại tệ phải bán cho
ngân hàng theo tỷ giá ấn định, bằng biệ pháp kinh tế: mở trung tâm giao dịch ngoại tệ để cho các
DN và ngân hàng trao đổi, mua bán ngoại tệ với nhau theo giá thỏa thuận. trung tâm giao dịch
tp.hcm đc mở thừ tháng 8/1991
 Với sự can thiệp của NHNN thông qua mua bán ngoại tệ tại các phiên giao dịch đã giải tỏa
được tâm lý đầu cơ ngoại tệ, ngăn chặn được xu hướng tăng giá quá $mức trên tt. Từ tháng
3/1992 giá USD bắt đầu giảm. tỷ giá VND/USD thời điểm cuối năm 1991 tại tt tư nhân HN
có lúc lên đến 14500, cuối t3/1992 chỉ còn 11550 và tiếp tục giảm cho đến cuối năm 1992
Giai đoạn 1992-2/1999
 Tỷ giá chính thức được ấn định trên cơ sở
 10/1991-31/12/1994: đấu thầu tại Trung tâm giao dịch ngoại tệ
 1/1995-2/1999: TG giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên NH
 Nội dung TG đã hàm chứa yếu tố cung cầu ngoại tệ toàn diện và khách quan hơn so với
trước tuy nhiên vẫn tồn tại những hạn chế vốn có của chế độ TG cố định
 Đứng trước khó khăn về cung cầu ngoại tệ cho thanh toán quốc tế,các chính sách lớn và hành
động của ngân hàng nhà nước:
12
Chẳng hạn như thời kỳ khủng hoảng tiền tệ khu vực, Ngân hàng Nhà nước đã trình và phải được phép
của Bộ Chính trị mới được điều chỉnh tỷ giá và phải đến 7 lần điều chỉnh để đưa tỷ giá từ khoảng
10.500 đồng/USD vào trước khủng hoảng lên xấp xỉ 15.000 đồng/USD khi kết thúc khủng hoảng.
Suốt thời kỳ ấy, điều chỉnh tỷ giá là con đường duy nhất để giữ cân bằng thị trường trước những kỳ
vọng phá giá khi mà anh không có dự trữ để can thiệp
các văn bản liên quan:
 Quyết định 64/1999/QĐ-NHNN về việc công bố tỷ giá hối đoái của đồng Việt Nam
đối với các ngoại tệ.
 Quyết định 679/2002/QĐ-NHNN về một số quy định liên quan đến giao dịch ngoại tệ
của các TCTD được phép kinh doanh ngoại tệ.
 Quyết định 1452 /2004/QĐ-NHNN về quy chế giao dịch hối đoái của các TCTD được
phép hoạt động ngoại hối
 Quyết định 1081/2004/QĐ-NHNN Về trạng thái ngoại tệ của các tổ chức tín dụng được
phép hoạt động ngoại hối
 Pháp lệnh ngoại hối 28/2005/PL-UBTVQH11
 Quyết định số 07/2007/QĐ-NHNN về lãi suất tiền gửi bằng đô la Mỹ của pháp nhân tại
tổ chức tín dụng
 QĐ 46/2003/QĐ-TTg về tỷ lệ kết hối
 Giảm tỷ lệ kết hối bắt buộc đối với các nguồn thu ngoại tệ xuống còn 0% (QĐ 46)
 Nâng mức trạng thái ngoại tệ cuối ngày của NHTM từ 15% lên 30% vốn tự có (QĐ
1081)
 Bỏ mức lãi suất trần đối với tiền gửi bằng USD (QĐ 07)
 Thực hiện chế độ tỷ giá thả nổi có điều tiết
(Quyết định 64/1999/QĐ-NHNN)
 NHNN không ấn định tỷ giá chính thức mà thông báo tỷ giá giao dịch BQLNH
TG kinh doanh= TGBQLNH(± biên độ tỷ giá)
Biên độ tỷ giá liên tục được nới rộng
 TG biến động chỉ trong giới hạn
 TG cố định trong suốt một ngày giao dịch
 TGBQ là do NHNN tính toán nên chưa hoàn toàn thoát khỏi ý chí chủ quan trong điều
hành chính sách tỷ giá của NHNN.
 25/12/08: NHNN tăng mạnh TGBQLNH thêm 3% so với mức 16.494 VND/ 1 USD
của ngày 24/12 lên 16.988 VND/ 1 USD
 18/3/09: Chấn chỉnh hoạt động mua bán ngoại tệ
(Công văn 1819/NHNN-QLNH)
 23/3/09: Tăng biên độ tỷ giá lên ±5%
(QĐ 622/2009/QĐ-NHNN)
Một số quyết định gần đây
25/12/08: NHNN tăng mạnh TGBQLNH thêm 3% so với mức 16.494 VND/ 1 USD của ngày 24/12
lên 16.988 VND/ 1 USD
18/3/09: Chấn chỉnh hoạt động mua bán ngoại tệ
(Công văn 1819/NHNN-QLNH)
23/3/09: Tăng biên độ tỷ giá lên ±5%
(QĐ 622/2009/QĐ-NHNN)
IV: Kết luận:
Quá trình mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi chính sách TGHĐ phải liên tục được hoàn thiện
và điều chỉnh thích ứng với môi trường trong nước và quốc tế thường xuyên thay đổi. Để góp phần
khai thác tối đa những lợi ích và giảm thiểu những tổn thất từ hội nhập kinh tế quốc tế, chính sách
TGHĐ ở Việt Nam trong thời gian tới cần hoàn thiện theo những định hướng cơ bản sau:
Thứ nhất: Tiếp tục duy trì cơ chế tỷ giá thả nổi có quản lý của Nhà nước.
13
Trong xu thế toàn cầu hóa Việt Nam cần lựa chọn một chính sách tỷ giá thả nổi có quản lý để thích
ứng và tạo ra động lực phát triển nền kinh tế nước ta trong tiến trình hội nhập vì chế độ tỷ giá thả nổi
có ưu điểm là tỷ giá luôn gắn liền với quan hệ cung cầu và tỷ giá này thích ứng với điều kiện toàn cầu
hóa của thị trường tài chính quốc tế. Bên cạnh đó Nhà nước vẫn có thể quản lý được mức độ biến
động của tỷ giá.
Thứ hai: Chính sách TGHĐ phải đóng vai trò tích cực trong việc bảo hộ một cách hợp lý các doanh
nghiệp trong nước.
Thứ ba: Kết hợp hài hòa lợi ích giữa hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu theo hướng đẩy mạnh hoạt
động xuất khẩu các sản phẩm mà mình có lợi thế so sánh, nhưng mặt khác cũng cần gia tăng nhập
khẩu các sản phẩm không có lợi thế so sánh để thỏa mãn tốt hơn nhu cầu ngày càng tăng về sản xuất
và tiêu dùng nội địa.
Giải pháp
Trên cơ sở khoa học trên chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện chính sách
TGHĐ ở Việt Nam
Một là: Thường xuyên phân tích tình hình kinh tế thế giới, khu vực và trong nước để đề ra được chính
sách TGHĐ phù hợp cho từng giai đoạn.
Hai là: Hoàn thiện công tác quản lý ngoại hối ở Việt Nam.
- Quản lý tốt dự trữ ngoại hối, tăng tích lũy ngoại tệ: xây dựng chính sách phát triển xuất khẩu và hạn
chế nhập khẩu. Tiết kiệm chi ngoại tệ, chỉ nhập những hàng hóa cần thiết cho nhu cầu sản xuất và
những mặt hàng thiết yếu trong nước chưa sản xuất được. Ngoại tệ dự trữ khi đưa vào can thiệp trên
thị trường phải có hiệu qủa. Lựa chọn phương án phù hợp cho việc dự trữ cơ cấu ngoại tệ. Trong thời
gian trước mắt vẫn xem đồng USD có vị trí quan trọng trong dự trữ ngoại tệ của mình nhưng cũng cần
đa dạng hóa ngoại tệ dự trữ để phòng tránh rủi ro khi USD bị mất giá.
- Nới lỏng tiến tới tự do hóa trong quản lý ngoại hối, hoạt động này bao gồm việc giảm dần , tiến đến
loại bỏ sự can thiệp trực tiếp của Ngân hàng Nhà nước trong việc xác định tỷ giá, xóa bỏ các qui định
mang tính hành chính trong kiểm soát ngoại hối, thiết lập tính chuyển đổi cho đồng tiền Việt Nam, sử
dụng linh hoạt và hiệu quả các công cụ quản lý tỷ giá, nâng cao tính chủ động trong kinh doanh tiền tệ
của các ngân hàng thương mại …
Ba là: Hoàn thiện thị trường ngoại hối Việt Nam để tạo điều kiện cho việc thực hiện chính sách
ngoại hối có hiệu qủa bằng cách mở rộng thị trường ngoại hối để các doanh nghiệp, các định chế tài
chính phi ngân hàng tham gia thị trường ngày một nhiều, tạo thị trường hoàn hảo hơn, nhất là thị
trường kỳ hạn và thị trường hoán chuyển để các đối tượng kinh doanh có liên quan đến ngoại tệ tự
bảo vệ mình.
Bốn là: Hoàn chỉnh thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, điều kiện cần thiết để qua đó nhà nước có thể
nắm được mối quan hệ cung cầu về ngoại tệ, đồng thời qua đó thực hiện biện pháp can thiệp của nhà
nước khi cần thiết. Trước mắt cần có những biện pháp thúc đẩy các ngân hàng có kinh doanh ngoại tệ
tham gia vào thị trường ngoại tệ liên ngân hàng , song song đó phải củng cố và phát triển thị trường
nội tệ liên ngân hàng với đầy đủ các nghiệp vụ hoạt động của nó, tạo điều kiện cho NHNN phối hợp,
điều hòa giữa hai khu vực thị trường ngoại tệ và thị trường nội tệ một cách thông thoáng.
Năm là: Hoàn thiện cơ chế điều chỉnh TGHĐ Việt Nam.
Để đảm bảo cho tỷ giá phản ánh đúng quan hệ cung cầu ngoại tệ trên thị trường nên từng bước loại bỏ
dần việc qui định khung tỷ giá với biên độ quá chặt của Ngân hàng nhà nước đối với các giao dịch của
các NHTM và các giao dịch quốc tế (Hiện nay biên độ này là +/- 0.25%). Ngân hàng Nhà nước chỉ
điều chỉnh tỷ giá trên các phiên giao dịch ngoại tệ liên ngân hàng và theo hướng có tăng có giảm để
kích thích thị trường luôn sôi động và tránh hiện tượng găm giữ đô la.
Sáu là: Thực hiện chính sách đa ngoại tệ.
Hiện nay trên thị trường ngoại tệ, mặc dù USD có vị thế mạnh hơn hẳn các ngoại tệ khác, song nếu
trong quan hệ tỷ giá chỉ áp dụng một loại ngoại tệ trong nước sẽ làm cho tỷ giá ràng buộc vào ngoại tệ
đó, cụ thể là USD. Khi có sự biến động về giá cả USD trên thế giới, lập tức sẽ ảnh hưởng đến quan hệ
tỷ giá của USD đến VND mà thông thường là những ảnh hưởng rất bất lợi.
Chúng ta nên lựa chọn những ngoại tệ mạnh để thanh toán và dự trữ, bao gồm một số đồng tiền của
những nước mà chúng ta có quan hệ thanh toán, thương mại và có quan hệ đối ngoại chặt chẽ nhất để
làm cơ sở cho việc điều chỉnh tỷ giá của VND ví dụ như đồng EURO, yên Nhật vì hiện nay EU, Nhật
là những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Chế độ tỷ giá gắn với một rổ ngoại tệ như vậy
sẽ làm tăng tính ổn định của TGHĐ danh nghĩa.
14

Xem chi tiết: Bài Thuyết trình Tài chính quốc tế