Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Sau này chủ nghĩa Mác đã kế thừa và khắc phục những mặt hạn chế đó,
đồng thời phát triển những quan niệm về con ngời đã có trong các học thuyết triết
học trớc đây để đi tới quan niệm về con ngời thiện thực, con ngời thực tiễn cải tạo
tự nhiên và xã hội với t cdách là con ngời hiện thực. Con ngời vừa là sản phẩm của
tự nhiên và xã hội đồng thời vừa là chủ thể cải tạo tự nhiên.
b. Con ngời là chủ thể sinh động nhất của xã hội.
Sự sinh động ở đây có nghĩa là con ngời có thể chinh phục tự nhiên, cỉa
tạo tự nhiên. Tuy rằng con ngời đã bỏ xa giới động vật trong quá trình tiến hoá nh-
ng nh thế không có nghĩa là con ngời đã lột bỏ tất cả những cái tự nhiên để không
còn một sự liên hệ nào với tổ tiên của mình. Con ngời là sản phẩm tự nhiên, là kết
quả của quá trình tiến hoá lâu dài của giới hữu sinh, đã là con ngời thì phải trải
qua giai đoạn sinh trởng, tử vong, mỗi con ngời đều có nhu cầu ăn, mặc ở, sinh
hoạt Song con ngời khong phải là động vật thuần tuý nh các động vật khác mà
xét trên khía cạnh xã hội thì con ngời là động vật có tính xã hội, con ngời là sản
phẩm của xã hội, mang bản tính xã hội. Những yếu tố xã hội là tất cả những quan
hệ, những biến đổi xuất hiện do ảnh hởng của các điều kiện xã hội khác nhau,
những quy định về mặt xã hội toạ nên con ngời. Con ngời chỉ có thể tồn tịa đợc
khi tiến hành lao động sản xuất của cải vật chất để thoả mãn nhu cầu mình và
chính lao động sản xuất là yếu tố quyết định hình thành con ngời và ý thức. Lao
động là nguồn gốc duy nhất của vật chất, vật chất quyết định tinh thần theo logic
thì lao động là nguồn gốc của văn hoá vật chất và tinh thần.
Mặt khác trong lao động con ngời quan hệ với nhau trong lĩnh vực sản xuất,
đó là những quan hệ nền tảng để từ đó hình thành các quan hệ xã hội khác trong
các lĩnh vực đời sống và tinh thần.
Chính vì con ngời là sản phẩm của tự nhiên và xã hội cho nên con ngời chịu
sự chi phối của môi trờng tự nhiên và xã hội cùng các quy luật biến đổi của chúng.
Các quy luật tự nhiên nh quy luật về sự phù hợp giữa cơ thể và môi trờng, quy luật
về quá trình trao đổi chất tác động tạo nên phơng diện sinh học của con ngời.
Các quy luật tâm lý, ý thức hình thành và hoạt động trên nền tảng sinh học của con
ngời hình thành t tởng tình cảm khát vọng niềm tin, ý chí. Các quy luật xã hội quy
5
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
định mối quan hệ giữa ngời với ngời, điều chỉnh hành vi của con ngời. Hệ thống
các quy luật trên cũng tác động lên con ngời, tạo nên thể thống nhất hoàn chỉnh
giữa sinh học cái xã hội trong con ngời.
Với t cách là con ngời xã hội, là con ngời hoạt động thực tiễn con ngời sản
xuất và của cải vật chất, tác động vào tự nhiên để cải tạo tự nhiên, con ngời là chủ
thể cải tạo tự nhiên. Nh vậy con ngời vừa do tự nhiên sinh ra, bị phụ thuộc vào tự
nhiên vừa tác động vào tự nhiên. Tình cảm thống trị tự nhiên chỉ có con ngời mới
khắc phục đợc tự nhiên bằng cách tạo ra những vật chất, hiện tợng không nh tự
nhiên bằng cách toạ ra những vật chất, hiện tợng không nh tự nhiên vốn có bằng
cách đó con ngời đã biến đổi bộ mặt của tự nhiên, bắt tự nhiên phải phục vụ con
ngời. Tuy nó là sản phẩm của tự nhiên. Một điều chắc chắn rằng có con ngời chỉ
có thể thống trị tự nhiên nếu biết tuân theo và nắm bắt các quy luật của chính bản
thân đó. Quá trình cải biến tự nhiên, con ngời cũng tạo ra lịch sử cho mình. Con
ngời không những là sản phẩm của xã hội mà con ngời còn là chủ thể cải tạo
chúng. Bằng mọi hoạt động lao động sản xuất con ngời sáng tạo ra toàn bộ nền
văn hoá vật chất, tinh thần. Bằng hoạt động cách mạng. Con ngời đánh dấu thêm
các trang sử mới cho chính mình mặc dù tự nhiên và xã hội đều vận động theo
những quy luật khách quan song quá trình vận động của con ngời luôn xuất phát
từ nhu cầu, động cơ và hứng thú, theo đuổi những mục đích nhất định và do đó đã
tìm cách hạn chế hoặc mở rộng phạm vi tác dụng cuả quy luật cho phù hợp với
nhu cầu và mục đích của mình. Nếu không có con ngời với t cách là chủ thể sinh
động nhất của xã hội thì không thể có xã hội, không thể có sự vận động của xã hội
mà vợt lên tất cả chính là của cải vật chất.
II. Quan điểm chủ nghĩa Mác về con ngời.
Chủ nghĩa xã hội do con ngời và vì von ngời. Do vậy, hình thành mới quan
hệ đúng đắn về con ngời về vai trò của con ngời trong sự phát triển xã hội nói
chung, trong xã hội chủ nghĩa nói riêng là một vấn đề không thể thiếu đợc của thế
giới quan Mác - Lênin.
Theo chủ nghĩa Mác - Lênin con ngời là khái niệm chỉ những cá thể ngời
nh một chỉnh thể trong sự thống nhất giữa mặt sinh học và mặt xã hội của nó. Con
6
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
ngời là sản phẩm của sự tiến hoá lâu dài từ giới tự nhiên và giới sinh vật. Do vậy
nhiều quy luật sinh vật học cùng tồn tại và tác động đến con ngời. Để tồn tại với t
cách là một con ngời trớc hết con ngời cũng phải ăn, phải uống Điều đó giải
thích vì sao Mác cho rằng co ngời trớc hết phải ăn, mặc ở rồi mới làm chính trị.
Nhng chỉ dừng lại ở một số thuộc tỉnh sinh học của con ngời thì không thể
giải thích đợc bản chất của con ngời. Không chỉ có con ngời là tổng hoà các quan
hệ xã hội mà thực ra quan điểm của Mác là một quan điểm toàn diện.
Mác và Anghen nhiều lần khẳng định lại quan điểm của những nhà triết
học đi trớc rằng. Con ngời là một bộ phận của giới tự nhiên, là một động vật xã
hội, nhng khác với họ, Mác, Anghen; xem xét mặt tự nhiên của con ngời, nh ăn,
ngủ, đi lại, yêu thích Không còn hoàn mang tính tự nhiên nh ở con vật mà đã đ-
ợc xã hội hoá. Mác viết: Bản chất của con ngời không phải là một cái trừu tợng
cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện thực của nó bản chất của con ngời
là tổng hoà của những mối quan hệ xã hội con ngời là sự kết hợp giữa mặt tự
nhiên và mặt xã hội nên Mác nhiều lần đã so sánh con ngời với con vật, so sánh
con ngời với những con vật có bản năng gần giống với con ngời Và để tìm ra sự
khác biệt đó. Mác đã chỉ ra sự khác biệt ở nhiều chỗ nh chỉ có con ngời làm ra t
liệu sinh hoạt của mình, con ngời biến đổi tự nhiên theo quy luật của tự nhiên, con
ngời là thớc đo của vạn vật, con ngời sản xuất ra công cụ sản xuất Luận điểm
xem con ngời là sinh vật biết chế tạo ra công cụ sản xuất đợc xem là luận điểm
tiêu biểu của chủ nghĩa Mác về con ngời.
Luận điểm của Mác coi Bản chất của con ngời là tổng hoà các quan hệ xã
hội Mác hoàn toàn không có ý phủ nhận vai trò của các yếu tố và đặc điểm sinh
học của con ngời, ông chỉ đối lập luận điểm coi con ngời đơn thuần nh một phần
của giới tự nhiên còn bỏ qua, không nói gì đến mặt xã hội của con ngời. Khi xác
định bản chất của con ngời trớc hết Mác nêu bật cái chung, cái không thể thiếu và
có tính chất quyết định làm cho con ngời trở thành một con ngời. Sau, thì khi nói
đến Sự định hớng hợp lý về mặt sinh học Lênin cũng chỉ bác bỏ các yếu tố xã
hội thờng xuyên tác động và ảnh hởng to lớn đối với bản chất và sự phát triển của
con ngời. Chính Lênin cũng đã không tán thành quan điểm cho rằng mọ ngời đều
7
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
ngang nhau về mặt sinh học. Ông viết thực hiện một sự bình đẳng về sức lực và
tài năng con ngời thì đó là một điều ngu xuẩn Nói tới bình đẳng thì đó luôn luôn
là sự bình đẳng xã hội, bình đẳng về địa vị chỉ không phải là sự bình đẳng về thể
lực và trí lực của cá nhân.
Để khẳng định cho tiến trình phát triển lịch sử của xã hội loài ngời là sự
thay thế lẫn nhau của các hình thái kinh tế - xã hội, Mác đã nói tới việc lấy sự phát
triển toàn diện của con ngời làm thớc đo chung cho sự phát triển xã hội, Mác cho
rằng xu hớng chung của tiến trình phát triển lịch sử đợc quy định bởi sự phát triển
của lực lợng sản xuất xã hội bao gồm con ngời và những công cụ lao động do con
ngời tạo ra, sự phát triển của lực lợng sản xuất xã hội, tự nó đã nói lên trình độ
phát triển của xã hội qua việc con ngời đã chiếm lĩnh xã hội và sử dụng ngày càng
nhiều lực lợng tự nhiên với t cách là cơ sở vật chất cho hoạt động sống của chính
con ngời và quyết định quan hệ giữa ngời với ngời trong sản xuất. Sản xuất ngày
càng phát triển tính chất xã hội hoá ngày cnàg tăng. Việc tiến hành sản xuất tập
thể bằng lực lợng của toàn xã hội và sự phát triển mới của nền sản xuất do nó
mang lại sẽ cần đến những con ngời hoàn toàn mới. Những con ngời có năng lực
phát triển toàn diện và đến lợt nó, nền sản xuất sẽ tạo nên những con ngời mới, sẽ
làm nên những thành viên trong xã hội có khả năng sử dụng một cách toàn diện
năng lực phát triển của mình theo Mác "phát triển sản xuất vì sự phồn vinh của xã
hội, vì cuộc sống tốt đẹp hơn cho mỗi thành viên trong cộng đồng xã hội và phát
triển con ngời toàn diện là một quá trình thống nhất để làm tăng thêm nền sản xuất
xã hội" để sản xuất ra những con ngời phát triển toàn diện hơn nữa, Mác coi sự kết
hợ chặt chẽ giữa phát triển sản xuất và phát triển con ngời là một trong những biện
pháp mạnh mẽ để cải biến xã hội.
Con ngời không chỉ là chủ thể của hoạt động sản xuất vật chất là yếu tố
hàng đầu, yếu tố đóng vai trò quyết định trong lực lợng sản xuất của xã hội mà
hơn nữa, con ngời còn đóng vai trò là chủ thể hoạt động của quá trình lịch sử.
Thông qua hoạt động sản xuất vật chật con ngời sáng tạo ra lịch sử của mình, lịch
sử 7của xã hội loài ngoài. Từ đó quan niệm đó Mác khẳng định sự phát triển của
lực lợng sản xuất xã hội có ý nghĩa là sự phát triển phong phú bản chất con ngời,
8
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
coi nh là một mục đích tự thân. Bởi vậy theo Mác ý nghĩa lịch sử mục đích cao cả
của sự phát triển xã hội là phát triển con ngời toàn diện, nâng cao năng lực và
phẩm giá con ngời, giải phóng con ngời, loại trừ ra khỏi cuộc sống con ngời để
con ngời đợc sống với cuộc sống đích thực. Và bớc quan trọng nhất trên con đờng
đó là giải phóng con ngời về mặt xã hội.
Điều đó cho thấy trong quan niệm của Mác thực chất của tiến trình phát
triển lịch sử xã hội loài ngời là vì con ngời, vì cuộc sống ngày cnàg tốt đẹp hơn
cho con ngời, phát triển con ngời toàn diện và giải phóng con ngời, nói theo
Anghen là đa con ngời từ vơng quốc của tất yếu sang vơng quốc của tự do, con ng-
ời cuối cùng cũng là ngời tôn tại của xã hội của chính mình, đồng thời cũng trở
thành ngời chủ của tự nhiên, ngời chủ bản thân mình. Đó là quá trình mà nhân loại
đã tự tạo ra cho mình những điều kiện, những khả năng cho chính mình nhằm đem
lại sự phát triển toàn diện, tự do và hài hoà cho mỗi con ngời trong cộng đồng
nhân loại tạo cho con ngời năng lực làm chủ tiến trình lịch sử của chính mình.
Quan niệm của Mác về định hớng phát triển xã hội lấy sự phát triển của con
ngời làm thớc đo chung càng đợc khẳng định trong bối cảnh lịch sử của xã hội loài
ngời. Ngày nay loài ngời đang sống trong bối cảnh quốc tế đầy những biến động,
cộng đồng thế giới đang thể hiện hết sức rõ ràng tính đa dạng trong các hình thức
phát triển của nó xã hội loài ngời kể từ thời tiền sử cho đến nay bao giờ cũng là
một hệ thống thống nhất tuy nhiên cũng là một hệ thống hết sức phức tạp và chính
vì sự phức tạp đó đã tạo nên tính không đồng đều trong sự phát triển kinh tế xã hội
ở các nớc, các khu vực khác nhau. Đến lợt mình, tính không đồng đều của sự phát
triển này lại hình thành nên một bức tranh nhiều màu sắc về định hớng nào, thì
mọi định hớng phát triển vẫn phải hớng tới giá trị nhân văn của nó - tới sự phát
triển con ngời.
Xã hội bao giờ cũng tồn tại nhiều giai cấp đó điều quan trọng là giai cấp đó
có phục tùng đợc lòng dân hay không. Trải qua thời kỳ phát triển của xã hội loại
ngời chỉ có giai cấp vô sản là giai cấp đáp ứng đầy đủ mọi quy luật của cuộc sống
và đó chính là lý do tại sao mác lại lấy giai cấp vô sản để nghiên cứu trong đó Mác
tập trung nghiên cứu con ngời vô sản là chủ yếu.
9
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Theo Mác, ngời vô sản là ngừơi sản xuất ra của cải vật chất cho xã hội hiện
đại, nhng lao động của họ lại bị tha hoá, lao động từ chỗ gắn bó với họ nay trở nên
xa lạ nghiêm trọng hơn nữa chính nó đã thống trị họ, tình trạng bất hợp lý này cần
phải đợc giải quyết. Với Mác, ngời vô sản là ngời tiêu biểu cho phơng thức sản
xuất mới, có sứ mệnh và hoàn toàn có khả năng giải phóng mình, giải phóng xã
hội để xây dựng xã hội mới tốt đẹp hơn. Theo Mác "đến xã hội cộng sản chủ
nghĩa, con ngời không còn thất nghiệp, không còn bị ràng buộc vào một nghề
nghiệp nhất định họ có thể làm bất kỳ một nghề nào nếu có khả năng và thích thú,
họ có quyền làm theo năng lực, hớng theo nhu cầu tuy nhiên những ý muốn đó
không xảy ra bởi vì cách mạng cộng sản chủ nghĩa không diễn ra theo ý của họ.
Nó không diễn ra đồng loạt tren tất cả các nớc t bản, ít ra là ở các nớc t bản tiên
tiến, trái lại nó lại diễn ra ở những nớc xã hội chủ nghĩa tiêu biểu là nớc Nga (Liên
Xô cũ) Một n ớc công nghiệp cha phát triển, nông dân chiếm số đông trong dân
số. Vì vậy quan niệm của ông về con ngời khó có điều kiện đợc chứng minh.
III. Vai trò của chủ nghĩa Mác về con ngời trong đời sống xã hội.
Do nhân thức đợc vai trò và tầm quan trọng của vấn đề con ngời đạc biệt là
vấn đề con ngời trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc ta hiện nay.
Đảng và nhân dân ta đã và đang xây dựng và phát triển đất nớc toàn diện về nhiều
mặt đặc biệt là lĩnh vực kinh tế, nó phụ thuộc rất nhiều vào nhiều chiến lợc con
ngời: Cần đào tạo con ngời một cách có chiều sâu lấy t tơng và chủ nghĩa Mác -
Lênin làm nền tảng, cũng nh trên thế giới ở nớc ta chiến lợc con ngời nó có một ý
nghĩa hết sức quan trọng và để phát triển đúng hớng chiến lợc đó cần có một chính
sách phát triển con ngời, không để con ngời đi lệch t tởng tuy nhiên trong thực tế
không ít ngời sẽ ngang đi tìm khả năng phát triển nó trong chủ nghĩa t bản. Nhiều
ngời trở về phục sinh và tìm sự hoàn thiện con ngời trong các tôn giáo và các hệ t
tởng truyền thống. Có ngời lại sáng tạo ra t tởng tôn giáo mới cho phù hợp với con
ngời Việt Nam. Song nhìn lại một cdách khách quan và khoa học sự tồn tại của
chủ nghĩa Mác - Lênin trong xã hội Việt Nam có lẽ không ai có thể phủ nhận đợc
vai trò u trội và triển vọng cuả nó trong sự nghiệp phát triển con ngời tạo đà cho b-
ớc phát triển tiếp theo của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì một nớc
10
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
đang còn ở tình trạng kém phát triển nh nớc ta không thể không xây dựng một
chính sách phát triển lâu dài, có tầm nhìn xa trông rộng phát triển con ngời nâng
cao chất lợng của ngời lao động. Hơn bất cứ một lĩnh vực nghiên cứu nào khác,
lĩnh vực phát triển con ngời là mục tiêu cao cả nhất của toàn dân, đa loài ngời tới
một kỷ nguyên mới, mở ra nhiều khả năng để tìm ra những con đờng tối u đi tới t-
ơng lai con đờng khả quan nhất cho sự nghiệp phát triển con ngời trong sự nghiệp
công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc. Trong đời sống xã hội thực tiễn cơ sở vận
dụng khoa học và sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin về con ngời tại hội nghị lần thứ
t của ban chấp hành trung ơng Đảng khoá VII đề ra nghị quyết và thông qua nghị
quyết về việc phát triển con ngời Việt Nam toàn diện với t cách là "Động lực của
sự nghiệp xây dựng xã hội mới, đồng thời là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội" Đó là
"con ngời phát triển cao về trí tuệ, cờng tráng về thể chất phong phú về tinh thần,
trong sáng về đạo đức". Bởi lẽ, ngời lao động nớc ta ngày càng đóng vai trò quan
trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và trong sự phát triển của nền kinh tế
đất nớc theo cớ chế thị trờng, dới sự quản lý của nhà nớc, theo định hớng xã hội
chủ nghĩa thì chất lợng của ngời lao động là nhân tố quyết định nghị quyết đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã khẳng định "Nâng cao dân trí, bồi d-
ỡng và phát huy nguồn lực to lớn của con ngời Việt Nam là nhân tố quyết định
thắng lợi cuả công cuộc đổi mới đất nớc". Thực tiễn đã chứng tỏ xã hội ta hiện
nay tình trạng mất hài hoà về mặt bản thể của mỗi cá nhân là chủ yếu, là tất cả bản
thể cá nhân phát triển toàn diện và hài hoà về đạo đức, trí tuệ, thể lực là mục tiêu
xây dựng con ngời trong chủ nghĩa xã hội nhng mục tiêu cơ bản và quan trọng hơn
cả là vấn đề con ngời phải trở thành nhân tố quyết định lịch sử xã hộivà lịch sử của
chính mình.
Các nhà t tởng t sản xuyên tạc chủ nghĩa Mác cho rằng đó là "chủ nghĩa
không có con ngời" thực tế thì, chủ nghĩa Mác là một chỉnh thể thống nhất của ba
bộ phận triết học nghiên cứu các quy luật của thế giới, giúp ta hiểu bản chất, mới
quan hệ tự nhiên - xã hội - con ngời, chính trị kinh tế vạch ra quy luật đi lên của
xã hội, chủ nghĩa xã hội khoa học chỉ ra con đờng và phơng pháp nghiên cứu con
ngời. Chủ nghĩa Mác là một chỉ nghĩ vì con ngời, chủ nghĩa nhân đạo. Học thuyết
11
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
đó không chỉ chứng minh bản chất của con ngời ("tổng hoà của các quan hệ xã
hội") và bản tính con ngời ("luôn vơn tới sự hoàn thiện") mà còn vạch hớng đă con
ngời đi đúng bản chất và bản tính của mình, giải phóng, xoá bỏ sự tha hoá, tạo
điều kiện phát huy mọi sức mạnh bản chất ngời, phát triển toàn diện, hài hoà cho
từng cá nhân. Sự phù hợp giữa t tởng Mác Xít với bản chất và bản tính ngời đã thu
phục và làm say mê những con ngời hằng mong vơn lên xây dựng xã hội mới, mở
ra mọi khả năng cho sự phát triển con ngời.
Chỉ có chủ nghĩa Mác - Lênin mới có thẻ vạch rõ đợc hớng đi đúng cho con
đờng đi lên xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, thực tế cho thấy cùng với t tởng Hồ Chí
Minh, chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam đã làm nên thắng lợi cách mạng giải
phòng dân tộc (1945), thống nhất đất nớc (1975) thực hiện ý chí độc lập tự do con
ngời việt Nam điều mà bao nhiêu học thuyết trớc Mác không thể áp dụng đợc, và
chính chủ nghĩa Mác - Lênin đã làm thay đổi, trở thành hệ t tởng chính thống của
toàn xã hội, thay đổi nhanh chóng đời sống tinh thần đại đa số nhân dân Việt
Nam. Thực tiễn hoạt động cách mạng xã hội chủ nghĩa vừa nhanh chóng nâng cao
trình độ nhận thức toàn diện. Bằng hệ thống giáo dục với các hình thức đào tạo đa
dạng, với các hình thức khoa học thấm nhuần tinh thần cơ bản của chủ nghĩa Mác
- Lênin đã hình thành kế tiếp nhau những lớp ngời lao động mới ngày càng có t t-
ởng, trình độ chung, chuyên môn cao ngày nay chúng ta đã có một đội ngũ cán bộ
văn hoá khoa học công nghệ với trình độ lý luận và quản lý tốt đồng đều trong cả
nớc.
Có thể nói chỉ trong một thời gian ngắn hệ t tởng Macxít đã thể hiện xu h-
ớng của mình đối với nền văn hoá dân dã, xoá bỏ dần dần sự thống trị của các loại
t tởng tự phát, lạc hậu, thấp kém trong con ngời cũ, mê tín dị đoan, các niềm tin
mù quáng Với sức mạnh có tính khoa học, học thuyết Mác - Lênin đã vạch rõ đ -
ợc những yếu tố phi khoa học, phi nhân đạo, các loại thế giới quan, nhân sinh quan
sai lệch mà trớc đó đã làm mai một trí tuệ, tính tích cực trong con ngời của các hệ
t tởng truyền thống. Mặt khác, chủ nghĩa Mác - Lênin còn thể hiện rõ tính u việt
trong con ngời đối với các luồng t tởng t sản ngoại nhập của Phơng Tây, và các
trào lu t tởng t sản hiện tại đang làm lệch hớng đi của những con ngời chân chính
12
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
trong điều kiện đời sống vật chất khó khăn. Lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc
xiềng xích của chân lý cổ truyền, của nền sản xuất tiểu nông với t duy còn hạn
chế, kinh nghiệm, phi khoa học trong con ngời thiếu văn hoá do xã hội cũ để lại đã
đợc tri thức khoa học Mác xít phá tan. Một ý thức tiên tiến ra đời. Các tín ngỡng
dần dần cũng phải nhờng chỗ cho niềm tin khoa học. Các yếu tố t duy duy vật biện
chứng hình thành trong đời sống thờng ngày, trong lao động, cũng nh trong mọi
hoạt động của xã hội. Thế giới quan khoa học ngày càng ăn sâu ở những con ngời
luôn phấn đấu cho thắng lợi của chủ nghĩa xã hội nó nhìn thế giới, xã hội, con ng-
ời trong sự vận động và phát triển trong tính hiện thực và tiềm ẩn những khả năng,
sự tồn tại khách quan là điều kiện sống và sự phát triển con ngời.
Thế giới quan đó hàm chứa nhân sinh quan tiến bộ, khắc phục dần những
quan niệm sai lầm, phiến diện về con ngời của các hệ t tởng khác.
Sự chuyển đổi hệ t tởng dẫn đến chuyển đổi hệ giá trị của xã hội và giá trị
con ngời, con ngời từ chỗ phục tùng chuyển sang tự chủ, sáng tạo, từ chỗ dựa trên
tập quán chuyển sang lý trí, dân chủ, từ chí tìm cách hoà đồng chuyển sang tôn
trọng cả cá tính và bản lĩnh riêng. Các chuẩn mực mới của con ngời đòi hỏi không
chỉ phát triển từng mặt riêng lẻ mà phải là cá nhân phát triển hài hoà tính cách
mạng của học thuyết Mác xít khắc phục dần lối sống thụ động, hẹp hòi, làm cơ sở
cho lối sống tích cực, vì xã hội, phát triển ý thức luôn vơn lên làm chủ và xây dựng
cuộc sống mới xuất hiện những nhân cách mới.
Tuy nhiên sự phát triển con ngời ngày nay không chỉ là sản phẩm của hệ t t-
ởng Mác xít vì ngay khi chủ nghĩa Mác xít trở thành hệ t tởng chính thống ở Việt
Nam thì các tôn giáo, các hệ t tởng và văn hoá bản địa đã có sức sống riêng của
nó. Chủ nghĩa Mác - Lênin thâm nhập, nó nh một hệ t tởng khoa học vợt hẳn lên
cái nền văn hoá bản địa, nhng nó cũng chịu sự chi phối tác động đan xen của các
yếu tố sai - đúng, yếu - mạnh, mới - cũ, v.v Các yếu tố tích cực đã thúc đẩy, còn
các yếu tố tiêu cực thì kìm hãm sự phát triển con ngời.
Sự văn minh, phát triển hoá con ngời Việt Nam của chủ nghĩa Mác - Lênin
vừa có lợi thế song cũng không tránh khỏi những sai lầm. Sai lầm là sự chống trả
của t tởng văn hoá bản địa đã thành truyền thống. Lợi thế là văn hoá bản địa cha
13
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
có một hệ t tởng khoa học định hình vững chắc, nó dờng nh đang thiếu một lý
thuyết khoa học. Nếu nh không có chủ nghĩa Mác - Lênin xã hội Việt Nam phát
triển hơn, đó là t tởng của những ngời thiếu hiểu biết về một xã hội tiến bộ, luôn
coi cái trớc mắt mình là những thứ vô giá trị mà chỉ chạy theo trào lu, điều đáng
trách hơn là họ cần cho rằng văn hoá Việt Nam sẽ phong phú hơn, đặc sắc hơn.
Thực tế, từ khi xuất hiện chủ nghĩa Mác - Lênin xã hội Việt Nam nh đợc tiếp thêm
sức mạnh, phát triển có khoa học hơn, ở khía cạnh nào đó trình độ dân trí, trình độ
năng lực, văn hoá, khoa học, nghệ thuật Con ng ời Việt Nam không thua kém
con ngời của các nớc văn minh khác.
Theo chủ nghĩa Mác - Lênin con ngời chỉ những cá thể, là sự thống nhất
giữa mặt sinh học và mặt xã hội của nó. Cái mà chủ nghĩa Mác - Lênin đã làm đợc
đó là lý luận con ngời trong xã hội chứ không chỉ mặt sinh học nh trớc đây. Và
chính vậy mà nó đã đợc áp dụng vào xã hội Việt Nam, trong cách mạng xã hội chủ
nghĩa con ngời là yếu tố quyết định vừa là điểm xuất phát vừa là mục tiêu của mọi
chính sách kinh tế - xã hội. Xây dựng chủ nghĩa xã hội là xây dựng đợc một xã hội
mà ở đó có đủ những điều kiện vật chất và tinh thần để thực hiện trong thực tế
nguyên tắc "Sự phát triển tự do của mỗi ngời là điều kiện cho sự phát triển tự do
của tất cả mọi ngời" và ở một đất nớc ta, một đất nớc đang còn nghèo nàn thì việc
phát triển yếu tố con ngời là một vấn đề mà Đảng ta đã xác định đó là vấn đề then
chốt cho sự phát triển kinh tế đất nớc lấy chủ nghĩa Mác - Lênin là kim chỉ nam
cho mọi hoạt động.
Chúng ta cũng đã có những đổi mới rõ rệt, sự phát triển hàng hoá nhiều
thành phần theo cơ chế thị trờng, sự phân hoá giàu nghèo sự phân tầng xã hội, việc
mở rộng dân chủ đối thoại trong sinh hoạt chính trị của đất nớc, việc mở cửa và
phát triển giao lu quốc tế về các mặt kinh tế, văn hoá và chính trị, trên thế giớ. Sự
biến đổi nhanh chóng của tình hình chính trị quốc tế, sự phát triển vũ bão của cuộc
cách mạng khoa học và công nghệ Điều đó đòi hỏi chúng ta phải biết vận dụng
chủ nghĩa Mác một cách khoa học, hợp lý và sáng tạo để đáp ứng đợc những đòi
hỏi của xã hội mới nếu muốn tồn tại và vơn lên một tầm cao mới.
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét