Phỏp lut v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
v thc tin Tng cụng ty Chố Vit Nam
Lờ Anh Linh
Khoa Lut
Lun vn ThS. ngnh: Lut kinh t; Mó s: 60 38 50
Ngi hng dn: PGS.TS. Phm Duy Ngha
Nm bo v: 2008
Abstract. Nghiờn cu c s lý lun, cỏc khớa cnh phỏp lý, tớnh thc t ca mụ hỡnh
cụng ty m - cụng ty con. Nghiờn cu thc tin khi chuyn i Tng Cụng ty Chố
Vit Nam hot ng theo mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con v kin gii cỏc bt cp
phỏp lý trong quỏ trỡnh chuyn i, xut hng phỏt trin tip theo n nm 2015
xõy dng VINATEA tr thnh mt tp on kinh t mnh. Nhn xột, ỏnh giỏ
thc tin v s cn thit ca vic chuyn i doanh nghip nh nc sang mụ hỡnh
cụng ty m - cụng ty con, cỏc vn phỏp lý, cỏc vng mc, bt cp khi chuyn
i, t ú a ra cỏc kin ngh v u t ti chớnh, cỏch hch toỏn, c ch ti chớnh,
xỏc nh giỏ tr li th v trớ a lý ca doanh nghip, th tc hnh chớnh nhm
hon thin phỏp lut v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
Keywords. Doanh nghip nh nc; Lut kinh t; Mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty
con; Phỏp lut Vit Nam
Content
M U
1. Tớnh cp thit ca ti
Vic t do hoỏ cỏc hot ng u t, thng mi, m rng liờn doanh, gúp vn c phn,
u t thõm nhp ln nhau gia cỏc doanh nghip, c bit l c phn hoỏ cỏc doanh nghip
nh nc ó lm thay i ỏng k quan h gia cỏc doanh nghip. iu ú ó to ra cỏc tin
chuyn i cỏc tng cụng ty sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
Tuy nhiờn, trc khi ban hnh Lut Doanh nghip nh nc sa i nm 2003, cỏc quy
nh phỏp lut, iu l mu v quy ch hot ng ca tng cụng ty hu nh khụng thay i.
Cỏc tng cụng ty 90 v 91 tip tc l s ghộp ni, gom u mi cỏc doanh nghip c lp,
hu nh khụng cú s u t vn ca doanh nghip ny vo doanh nghip kia gn kt vi
nhau cht ch v ti chớnh. Do ú mụ hỡnh tng cụng ty cha ng nhiu hn ch.
ng trc cỏc hn ch ca mụ hỡnh tng cụng ty v tỏc dng ca mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con, Ngh quyt Hi ngh Trung ng ng cng sn Vit Nam ln th ba (khoỏ IX)
ó ra ch trng thớ im chuyn tng cụng ty sang hot ng theo mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con vi mc ớch phõn nh rừ v vn, ti sn, quyn li, ngha v gia cỏc n v
trong tng cụng ty; bo m li ớch ca Nh nc. ng thi, chuyn i tng cụng ty theo
mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con li thỳc y tng cụng ty tin hnh c phn hoỏ cỏc doanh
nghip thnh viờn hoc s dng vn liờn doanh, liờn kt, gúp vn c phn. Thụng qua mi
liờn kt cụng ty m - cụng ty con m thỳc y m rng u t, gúp vn ra ngoi phm vi ca
tng cụng ty, t ú xõy dng, phỏt trin tng cụng ty thnh tp on.
Tuy nhiờn, qua vic nghiờn cu phỏp lut thc nh cng nh thc tin ca vic chuyn
i cỏc doanh nghip nh nc sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con cng cũn nhiu bt
cp, vic chuyn i tng cụng ty sang mụ hỡnh ny c thc hin theo ch trng thớ im,
va lm va rỳt kinh nghim nờn phỏp lut cũn nhiu im cha hon thin nh cỏc quy nh
v loi mụ hỡnh ny mi ch tn ti dng "lut khung". Lut doanh nghip nh nc nm
2003 cha cú cỏc quy nh v loi mụ hỡnh ny; Lut Doanh nghip nm 2005 cng ch mi
ginh mt chng (chng VII) vi bn iu (t iu 146 n iu 149) quy nh v nhúm
cụng ty trong ú cú mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con. Thm chớ trong Lut Doanh nghip
nh nc nm 2003 vn cũn hỡnh thc tng cụng ty do Nh nc t u t thnh lp. õy l
mt hn ch ln cn chuyn i theo mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
Vic nghiờn cu cỏc khớa cnh phỏp lý ca mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con v chuyn
i Tng cụng ty nh nc sang mụ hỡnh ny ó v ang t ra nh mt yờu cu cp thit.
õy cng chớnh l lý do tỏc gi chn ti: "Phỏp lut v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
v thc tin Tng cụng ty chố Vit Nam" gúp phn gii ỏp mt cỏch thit thc cỏc vn
t ra t cỏc quy nh ca phỏp lut cng nh thc tin chuyn i Tng cụng ty nh nc
sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
2. Mc ớch, nhim v nghiờn cu ca ti
ti s tp trung nghiờn cu cỏc khớa cnh phỏp lý, tớnh thc t cng nh c s lý lun
ca mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con. Trong ni dung trỡnh by, tỏc gi s a ra cỏc nhn xột,
ỏnh giỏ thc tin v s cn thit ca vic chuyn i doanh nghip nh nc sang mụ hỡnh
cụng ty m - cụng ty con, cỏc vn phỏp lý, cỏc vng mc, bt cp khi chuyn i, t ú a
ra cỏc kin ngh hon thin khung phỏp lý ca mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con. Bi vit
cng tp trung i sõu nghiờn cu thc tin khi chuyn i Tng cụng ty chố Vit Nam hot
ng theo mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con v kin gii cỏc bt cp phỏp lý trong quỏ trỡnh
chuyn i, xut hng phỏt trin tip theo xõy dng VINATEA tr thnh mt tp
on kinh t mnh.
3. Tỡnh hỡnh nghiờn cu v ý ngha lý lun ca ti.
Mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con Vit Nam hin nay l mt mụ hỡnh hon ton mi.
Sau khi cho ra i cỏc Tng cụng ty 90, 91 vi hy vng ú s tr thnh nhng "qu m
thộp" trong nn kinh t nhng cỏc tng cụng ty 90, 91 ny ó cha thc s ỏp ng c s
trụng i ca nn kinh t v nhng bc phỏt trin vt bc ca mỡnh.
Hin nay, Vit Nam, vic chuyn i doanh nghip nh nc sang mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con ó c bn lun nhiu ti cỏc cuc hi tho, cỏc cuc gp g gia Chớnh ph v cỏc
doanh nghip v cú nhiu bi vit, cỏc lun vn thc s, tin s nghiờn cu v vn ny. Tuy
nhiờn, cỏc cụng trỡnh ny mc dự ó th hin s tip cn ca cỏc nh nghiờn cu vi kinh nghim
phỏp lut ca cỏc nc v tp on kinh doanh, mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con nhng cha cú
cụng trỡnh no i sõu, tp trung phõn tớch i sõu thc t ti mt doanh nghip.
Trong quỏ trỡnh phỏt trin hin nay, vic nghiờn cu mt cỏch cú h thng vn ny
mang ý ngha lý lun v thc tin sõu sc. ti m tỏc gi la chn mang ý ngha lý lun
cho vic xõy dng khung phỏp lý y , phự hp vi phỏp lut quc t l c s phỏp lý
xõy dng mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con. Nhng kin ngh ca ti hy vng s em li
nhng kt qu thit thc cho vic hon thin cỏc quy nh ca phỏp lut Vit Nam v cụng ty
m - cụng ty con. Tỏc gi hy vng v tin tng rng vi quỏ trỡnh nghiờn cu, tỡm hiu mt
cỏch nghiờm tỳc thỡ kt qu thu c s tr thnh mt ti liu tham kho cú giỏ tr v s úng
gúp mt phn nh vo nhng c s lý lun phỏp lý v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
4. Phng phỏp nghiờn cu
ti c nghiờn cu trờn c s phng phỏp lun truyn thng ca ch ngha Mỏc -
Lờnin, phng phỏp duy vt bin chng, phng phỏp duy vt lch s, phng phỏp thng kờ
xó hi hc v cỏc phng phỏp khỏc nh phõn tớch, so sỏnh cỏc quy nh ca phỏp lut cỏc
quc gia in hỡnh trờn th gii v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
5. Kt cu ca lun vn
Ngoi phn m u, kt lun v danh mc ti liu tham kho, ni dung ca lun vn gm
3 chng:
Chng 1: Cỏc vn lý lun phỏp lý v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
Chng 2: Thc tin chuyn i Tng cụng ty chố Vit Nam theo mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con
Chng 3: Kin ngh nhm hon thin phỏp lut v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
Nội dung cơ bản của luận văn
Chng 1
CC VN Lí LUN PHP Lí V Mễ HèNH CễNG TY M - CễNG TY CON
1.1. Khỏi nim cụng ty m - cụng ty con
1.1.1. Khỏi nim
Theo khon 15 iu 4 Lut doanh nghip nm 2005 thỡ cụng ty m - cụng ty c nh
ngha:
"Mt cụng ty c coi l cụng ty m ca cụng ty khỏc nu thuc mt trong cỏc trng
hp sau õy:
a) S hu trờn 50% vn iu l hoc tng s c phn ph thụng ó phỏt hnh ca cụng ty
ú;
b) Cú quyn trc tip hoc giỏn tip b nhim a s hoc tt c cỏc thnh viờn Hi ng
qun tr, Giỏm c hoc Tng giỏm c ca cụng ty ú;-
c) Cú quyn quyt nh vic sa i, b sung iu l ca cụng ty ú".
1.1.2. Nhng c trng phỏp lý ca mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
Th nht, cụng ty m - cụng ty con l mt tp hp cỏc cụng ty, mi cụng ty l mt phỏp nhõn
c lp, cú ti sn riờng, cú b mỏy iu hnh qun lý riờng v t chu trỏch nhim v cỏc khon
n cng nh cỏc ngha v ti sn ca mỡnh.
Th hai, quan h gia cụng ty m v cụng ty con c thit lp trờn c s s hu vn.
Theo ú, cụng ty m u t ton b hoc u t phn vn gúp chi phi vo cụng ty con. Tựy
theo phỏp lut ca mi nc v iu l ca tng cụng ty quy nh m mc chi phi c th
hin t l vn gúp. Thụng thng, cụng ty m chim t 50% tr lờn vn gúp ca cụng ty
con. Tuy nhiờn, cú trng hp vn c coi l cụng ty m mc dự vn gúp di 50% tựy
thuc vo iu l cụng ty.
Th ba, cụng ty m nm gi quyn chi phi, kim soỏt cụng ty con. Vic kim soỏt, chi
phi ca cụng ty m th hin vic tỏc ng ti cỏc quyt nh quan trng ca cụng ty con
thụng qua ngi i din phn vn gúp hay ngi trc tip qun lý phn vn ca cụng ty m
ti cụng ty con (cỏc thnh viờn Hi ng qun tr).
Th t, mi cụng ty m cú th cú nhiu cụng ty con nhng mi cụng ty con ch cú mt
cụng ty m. V cỏc cụng ty con cú th tip tc u t vo cỏc cụng ty con khỏc.
Th nm, cụng ty m khụng b rng buc hay phi chu trỏch nhim liờn i i vi cỏc
ngha v ti sn ca cụng ty con.
1.1.3. C cu t chc ca cụng ty m
Mt cụng ty m cú th l:
(a) Mt cụng ty m thun tỳy m ti sn ca nú chớnh l c phiu v cỏc khon ng trc
cho cụng ty con, ngun thu nhp duy nht hoc ch yu l c tc v c phn nhn c t
cỏc cụng ty con; hoc
(b) Mt cụng ty hn hp va l cụng ty m va l cụng ty t kinh doanh - ngoi vic s
hu c phiu ti cỏc cụng ty con, cụng ty ny cũn tin hnh cỏc nghip v kinh doanh.
Nhng li th ca cụng ty m:
- Giao cho tng cụng ty con m nhim vựng lónh th m cụng ty con cú th cung cp
dch v tin li v kinh t nht; loi b yu t cnh tranh dn n chin tranh giỏ c v giỏ
bỏn khụng kinh t;
- Thõu túm ngun nguyờn liu, chuyờn mụn húa trong hot ng sn xut kinh doanh
v.v
Nhng bt li v lm dng:
- To ra s c quyn v tp trung kim soỏt doanh nghip ln nm trong tay mt s ớt
cỏc ụng ch;
- Cú th xy ra vic o ộp cỏc c ụng thiu s bng cỏch khu tr c tc, thao tỳng cỏc
giao dch liờn cụng ty.
- Cú th xy ra hin tng o ln ngun vn kinh doanh ca cỏc cụng ty con, bỏn hng
khụng cụng bng, ộp buc vic hp nht khụng cú li i vi cỏc cụng ty con.
1.1.4. C cu t chc ca cụng ty con
Cú th c t chc di hỡnh thc cụng ty trỏch nhim hu hn hoc cụng ty c phn,
do cụng ty m nm gi 100% vn hoc cụng ty m cú vn gúp chi phi;
1.1.5. Mi quan h gia cỏc cụng ty trong mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
Mi quan h gia cụng ty m v cụng ty con d trờn nguyờn tc:
- Tng cng vai trũ ca h thng kim soỏt ni b nhm m bo qu o chung cho tt
c cỏc n v thnh viờn.
- Phi hp chin lc kinh doanh trờn tt c cỏc mt, cỏc chc nng.
- Tng cng vai trũ trung tõm v s chi phi ca cụng ty ti chớnh nhm hn ch kh
nng b thụn tớnh.
Cụng ty m tỏc ng vo cụng ty con thụng qua ngi i din ca cụng ty m trong Hi
ng qun tr ca cụng ty con. Thụng qua ngi i din ny, cụng ty m s tỏc ng n
quyt nh v iu l hot ng, chin lc kinh doanh v.v. ca cụng ty con. Lỳc ny, ngi
i din ca cụng ty m cú ngha v song trựng, h va phi thc hin ngha v ca mỡnh i
vi cụng ty con m h l thnh viờn hi ng qun tr va phi bo v quyn li ca cụng ty
m m h l ngi i din.
Vit Nam, mi quan h gia cụng ty m, cụng ty con c th hin ra mt s nột sau:
- Tựy thuc vo loi hỡnh phỏp lý ca cụng ty con, cụng ty m thc hin quyn v ngha
v ca mỡnh vi t cỏch l thnh viờn, ch s hu hoc c ụng trong quan h vi cụng ty
con.
- Vỡ c cụng ty m v cụng ty con u cú t cỏch phỏp nhõn nờn quan h gia cụng ty m
v cụng ty con c thit lp ch yu thụng qua hp ng v cỏc giao dch khỏc.
- Trng hp cụng ty m can thip ngoi thm quyn ca ch s hu, thnh viờn hoc c
ụng buc cụng ty con phi thc hin hot ng kinh doanh trỏi vi thụng l kinh doanh bỡnh
thng hoc thc hin hot ng kinh doanh gõy thit hi cho cụng ty con thỡ cụng ty m
phi chu trỏch nhim.
1.1.6. Vai trũ ca ch s hu Nh nc i vi cỏc tp on theo mụ hỡnh cụng ty m,
cụng ty con
Nh nc va úng vai trũ l ch s hu va úng vai trũ l c quan qun lý i vi cỏc
doanh nghip ny. Kinh nghim mt s nc cú nn kinh t chuyn i cho thy, ó cú rt
nhiu n lc tỏch bch hai chc nng ny ca Nh nc. Hungary, t nm 1990, quyn
ch s hu ca Nh nc i vi ton b doanh nghip nh nc ó c chuyn t cỏc b
ca Chớnh ph cho c quan qun lý ti sn nh nc (State Property Agency). Malayxia ó
thc hin mt s i mi nh cụng ty húa, thuờ nhng v i din t bờn ngoi khụng thuc
c quan nh nc, vo cỏc v trớ thnh viờn Hi ng qun tr hoc cỏc v trớ qun lý cao cp
khỏc v.v
Thc t Vit Nam, vai trũ qun lý ca ch s hu v qun lý nh nc cha cú s phõn
bit rch rũi, Chớnh ph l i din ch s hu, thay mt ton dõn qun lý ti sn ng thi
li l ngi qun lý nh nc, a ra nhng quy nh v lut thụng qua h thng phỏp lý.
iu ny y Nh nc vo nhiu tỡnh hung khú x. n c khi ni b doanh nghip nh
nc cú tranh chp phỏt sinh, vi t cỏch ch s hu ti sn, chớnh quyn phi lo hũa gii,
can thip. Tuy nhiờn, chc nng hũa gii v s can thip hnh chớnh nh nc nhiu khi
khụng cú s phõn bit. Nu khụng cn thn, Nh nc s vi phm chớnh lut chi ó c
vch ra, vi phm quyn t ch ca doanh nghip, ó c quy nh ti Ngh nh
132/2005/N-CP v thc hin quyn v ngha v ca ch s hu nh nc i vi cụng ty
nh nc.
Da vo tiờu chớ ca tp on phi a ngnh, cỏc tng cụng ty mun nhanh chúng tr thnh
tp on bng cỏc quyt nh hnh chớnh thay vỡ chuyn i v bn cht t phỏt trin thnh tp
on. Cỏc doanh nghip nh nc bung ra u t a ngnh. Tp on Du khớ - PetroVietnam
u t nhit in, bt ng sn, ngõn hng, chng khoỏn v.v. Nhng Tng cụng ty cha a ngnh
nh phn u m thờm ngnh mi, bi ch kinh doanh mt ngnh thỡ khụng th thnh tp on.
n khi lm phỏt tng cao, ngi ta mi git mỡnh phỏt hin, s tin m cỏc tp on,
tng cụng ty u t vo ti chớnh, ngõn hng, bt ng sn lờn n hng chc nghỡn t ng.
Vit Nam, cú nhng doanh nghip ó tr thnh tp on v danh ngha, nhng trờn thc
t vn cha hỡnh thnh c cỏc c trng ca tp on kinh t, cha chuyn i quan h c
kiu hnh chớnh trong cỏc tng cụng ty sang quan h th trng. Hin nay, vai trũ qun lý nh
nc vi vai trũ qun lý ca ch s hu nh nc i vi cỏc tp on kinh t nh nc cha
c phõn bit rừ rng.
1.2. Thc trng quy nh ca phỏp lut Vit Nam v mụ hỡnh cụng ty m, cụng ty
con trong i mi doanh nghip Nh nc
1.2.1. Thc trng quy nh ca phỏp lut Vit Nam v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty
con trong i mi doanh nghip nh nc
C s phỏp lý t tin cho s ra i cụng ty m-cụng ty con Vit Nam:
- Quyt nh s 90-TTg, 91-TTg ngy 07/4/1994: Thnh lp cỏc Tng cụng ty nh nc.
n nm 1995, mụ hỡnh hot ng ca Tng cụng ty nh nc chớnh thc c a vo Lut
doanh nghip.
- Ngy 09/8/2004, Ngh nh 153/2004/N-CP ca Chớnh ph v t chc, qun lý Tng
cụng ty nh nc v chuyn i Tng cụng ty nh nc, cụng ty nh nc c lp theo mụ
hỡnh cụng ty m - cụng ty con ó lut hoỏ mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
- Lut doanh nghip nm 2005 ó ginh mt chng (chng VII) vi 04 iu t iu
146 n iu 149 quy nh v nhúm cụng ty trong ú cú mụ hỡnh cụng ty m, cụng ty con.
- Ngy 26-6-2007, Chớnh ph ban hnh Ngh nh s 111/2007/N-CP v t chc qun
lý Tng cụng ty nh nc v chuyn i Tng cụng ty nh nc, cụng ty nh nc c lp,
cụng ty m l cụng ty nh nc theo hỡnh thc cụng ty m - cụng ty con hot ng theo Lut
doanh nghip (thay th Ngh nh 153/2004/N-CP).
Cỏch thc hỡnh thnh cụng ty m - cụng ty con Vit Nam
- Tp hp cỏc cụng ty li vi nhau theo mt tiờu chớ nht nh (vớ d nh cựng ngnh
ngh kinh doanh v.v.), sau ú "phong" mt cụng ty trong s ú lm cụng ty m.
- Cỏc cụng ty ang tn ti kt hp li vi nhau bng cỏch cỏc ch nhõn ca tng cụng ty
(gi l cụng ty con) bỏn c phn cho mt cụng ty mi lp - cụng ty nm vn (gi l cụng ty
m).
- Mt cụng ty b tin lp cỏc cụng ty khỏc v ỏp dng c cu t chc ca mỡnh vo cụng
ty con.
Mụ hỡnh t chc h thng doanh nghip nh nc hin nay:
- Quan h gia tng cụng ty v cỏc cụng ty thnh viờn hch toỏn c lp;
- Quan h gia tng cụng ty v cỏc cụng ty thnh viờn hch toỏn ph thuc;
- Quan h gia cụng ty hch toỏn c lp trong tng cụng ty vi n v ph thuc ca
cụng ty hch toỏn c lp.
S khỏc bit gia tng cụng ty v n v thnh viờn vi mụ hỡnh cụng ty m-cụng ty con
- Mụ hỡnh ca tng cụng ty cú c cu t chc b gii hn cú 3 cp: Tng cụng ty, cụng ty,
xớ nghip hch toỏn ph thuc (hoc tng ng). Mụ hỡnh cụng ty m, cụng ty con thỡ tng
nc trong c cu t chc l khụng gii hn, cụng ty m, cụng ty con, cụng ty chỏu v.v.
- Quan h ca cụng ty m i vi cụng ty con l trỏch nhim hu hn cũn i vi mụ
hỡnh tng cụng ty l trỏch nhim hu hn hoc vụ hn.
- V mt phỏp lý, cỏc n v thnh viờn ca tng cụng ty l nhng phỏp nhõn cha y
vỡ i vi mt s lnh vc vn ph thuc vo tng cụng ty nh cụng tỏc t chc cỏn b
v.v Cũn theo mụ hỡnh cụng ty m, cụng ty con thỡ cỏc doanh nghip l nhng phỏp nhõn
y .
- Cỏc n v hch toỏn c lp trong mụ hỡnh tng cụng ty khụng phi do tng cụng ty
thnh lp cũn i vi mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con thỡ cụng ty m cú th l ngi sỏng
lp hoc tham gia sỏng lp cụng ty con.
- Trong mụ hỡnh tng cụng ty, phn ln b mỏy tng cụng ty ch thc hin chc nng qun lý
hnh chớnh, trong khi ú mụ hỡnh cụng ty m, cụng ty con thỡ cụng ty m l mt doanh nghip
cú sn phm, cú khỏch hng, cú th trng.
- Mụ hỡnh tng cụng ty, cụng ty thnh viờn khụng cho phộp huy ng vn mt cỏch cú
hiu qu, khụng cho phộp tng cụng ty thay i c cu vn u t trong cỏc doanh nghip
thnh viờn mt cỏch linh hot v.v
1.2.2. Nhng im mi ca Ngh nh 111/2007/N-CP v t chc qun lý, qun lý
Tng cụng ty nh nc v chuyn i Tng cụng ty nh nc, cụng ty nh nc c lp,
cụng ty m l cụng ty nh nc hot ng theo hỡnh thc cụng ty m - cụng ty con hot ng
theo Lut Doanh nghip
- Quy nh rừ hỡnh thc cụng ty m - cụng ty con i vi cụng ty m l cụng ty nh nc
khỏc vi cụng ty m l cụng ty trỏch nhim hu hn mt thnh viờn do Nh nc lm ch s
hu.
- Khỏc vi quy nh c, cn c vo c im, quy mụ, s lng cụng ty con hot ng ti
cỏc a bn trong v ngoi nc, ch s hu cụng ty quyt nh c cu t chc qun lý ca
cụng ty m theo mụ hỡnh Hi ng thnh viờn, Tng giỏm c, kim soỏt viờn hoc mụ hỡnh
Ch tch cụng ty, Giỏm c, Kim soỏt viờn.
- Quy nh v ch th phờ duyt ỏn chuyn i
Theo quy nh c, Th tng Chớnh ph phờ duyt ỏn chuyn i ca cỏc Tng cụng
ty, cụng ty sau khi cú ý kin ngh ca Hi ng thm nh (iu 35, Ngh nh
153/2004/N-CP).
Khỏc vi quy nh trờn, iu 41, Ngh nh 111/2007/N-CP quy nh: Ngi quyt
nh thnh lp tng cụng ty, cụng ty nh nc c lp, cụng ty thnh viờn hch toỏn c lp
thuc tng cụng ty l ngi phờ duyt ỏn chuyn i, quyt nh l trỡnh, vic chuyn i
tng cụng ty, cụng ty v phờ duyt iu l cụng ty m.
1.2.3. Thnh cụng v hn ch ca phỏp lut Vit Nam i vi mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con
Thnh cụng
Th nht, cú th xỏc lp mt c ch qun lý phõn cp trit hn khi nú cũn l mt b
phn trc thuc ca cụng ty m.
Th hai, cụng ty m cú th thc hin c chin lc giỏ chuyn giao (Transfer pricing),
nht l trong nhng trng hp cỏc doanh nghip lp c s kinh doanh nc ngoi.
Th ba, vi mụ hỡnh ny, cỏc doanh nghip cú th thc hin c s liờn kt vi cỏc
doanh nghip khỏc nhm gim cnh tranh, tng c quyn ca thiu s v.v
Th t, mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con cho phộp cỏc doanh nghip ch ng hn trong
vic b trớ v tỏi b trớ li c cu u t vo cỏc lnh vc khỏc nhau theo chin lc phỏt trin
ca doanh nghip bng vic mua hoc bỏn c phn ca mỡnh trong cỏc cụng ty con.
Th nm, mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con cho phộp mt doanh nghip huy ng vn
m rng sn xut kinh doanh bng cỏch thnh lp cụng ty con mi trong iu kin va cú th
kim soỏt c doanh nghip mi thnh lp mt cỏch hu hiu thụng qua c phn khng ch,
va khụng b cỏc nh u t chi phi i vi doanh nghip c.
Hn ch
- V trớ, vai trũ ca t chc ng cha rừ rng gõy khú khn trong hot ng qun lý,
iu hnh ca doanh nghip.
- i vi doanh nghip cú phn vn Nh nc tham gia, cn quy nh rừ quyn v ngha v
ca cỏc cỏn b ch cht khi tham gia qun lý, iu hnh cụng ty vi t cỏch va l c ụng va l
i din ch s hu phn vn Nh nc.
- Lut doanh nghip nm 2005 mc dự ó nờu quyn v trỏch nhim ca cụng ty m,
cụng ty con nhng mi ch dng chung nht m cha cú nhng quy nh c th v qun lý
i vi mụ hỡnh ny.
- Cỏc doanh nghip nh nc trong quỏ trỡnh chuyn i theo mụ hỡnh cụng ty m, cụng ty
con cũn tn ti bt cp nh cụng ty m l cụng ty nh nc hot ng theo Lut doanh nghip
Nh nc cũn cỏc cụng ty con l cụng ty c phn, cụng ty trỏch nhim hu hn hot ng theo
Lut doanh nghip. iu ny ó gõy ra nhiu bt cp trong cụng tỏc qun lý, iu hnh gia cụng ty
m v cụng ty con.
Chng 2
THC T VIC CHUYN I TNG CễNG TY CHẩ VIT NAM
THEO Mễ HèNH CễNG TY M - CễNG TY CON
2.1. S hỡnh thnh v phỏt trin ca Tng cụng ty Chố Vit Nam
- Nm 1974, Liờn hip cỏc Xớ nghip cụng nụng nghip chố Vit Nam c thnh lp, l
s hp nht ca cỏc nh mỏy ch bin chố xut khu ca Trung ng v mt s xớ nghip chố
hng min Bc vi nhim v trng tõm l ch bin v xut khu chố.
- Thỏng 12/1995 theo Quyt nh s 394 NN-TCCB/Q ca B trng B Nụng nghip v
Phỏt trin nụng thụn, Liờn hip cỏc xớ nghip cụng nụng nghip Chố Vit Nam c sp xp li
v i tờn thnh Tng cụng ty Chố Vit Nam;
- Ngy 13/09/2005, B trng B Nụng nghip v Phỏt trin nụng thụn ra Quyt nh s
2374/Q-BNN/MDN chuyn Tng cụng ty Chố Vit Nam sang hot ng theo mụ hỡnh cụng
ty m - cụng ty con
2.2. Thc tin ca vic chuyn i sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
Tỡnh hỡnh thc hin sp xp i mi ti tng cụng ty giai on 1996-2006:
Tng cụng ty chố Vit Nam c thnh lp nm 1995 cú 23 n v thnh viờn sn xut chố
v 06 n v s nghip. n nm 2005, cụng tỏc sp xp c cu Tng cụng ty nh sau: 3 n v
chuyn sang cụng ty trỏch nhim hu hn nh nc mt thnh viờn; 11 n v c c phn húa;
06 n v liờn doanh; 07 n v bn giao v B Nụng nghip v Phỏt trin nụng thụn v cỏc tnh.
Cui nm 2005, Tng cụng ty Chố Vit Nam chuyn sang hot ng theo mụ hỡnh cụng ty
m - cụng ty con theo Quyt nh 203/2005/Q-TTg ngy 11/8/2005 ca Th tng Chớnh
ph v Quyt nh 2374/Q-BNN/MDN ngy 13/9/2005 ca B Nụng nghip v Phỏt trin
nụng thụn.
K hoch sp xp i mi nm 2007 v 2008:
Nm 2007: C phn húa 03 cụng ty trỏch nhim hu hn mt thnh viờn m tng cụng ty
khụng gi c phn chi phi: Cụng ty Chố Mc Chõu, Sụng Cu, Long Phỳ; gii th hoc
chuyn i s hu 02 n v: Cụng ty Chố Yờn Bỏi v Xớ nghip Chố Vn Tiờn. C phn húa
02 n v ph thuc: Cụng ty Chố Vit Cng, Trung tõm Trung tõm Phc hi chc nng v
iu tr bnh ngh nghip Sn.
Nm 2008: C phn húa Tng cụng ty - Cụng ty m.
2.3. S cn thit phi iu chnh c cu ca Tng cụng ty chố Vit Nam khi tin
hnh c phn húa
2.3.1. Khc phc tn ti ca cụng ty m theo mụ hỡnh hin ti
Sau khi hon thnh c phn húa, cụng ty m s tr thnh mt cụng ty thng mi thun
tỳy hot ng trong lnh vc kinh doanh chố v khụng cú cụng ty con. Bi l, Tng cụng ty
khụng cú vn chố v dõy chuyn ch bin chố no. Ton b cỏc c s sn xut, ch bin chố
trc õy ca Tng cụng ty u hot ng c lp vi t cỏch l cỏc n v liờn kt.
Vi mụ hỡnh nh vy, Tng cụng ty khụng cũn sc mnh v th trng, thng hiu,
sn xut, kinh doanh v ti chớnh cú th ỏp ng c yờu cu ca mt cụng ty m. Tng
cụng ty khụng th tn ti v phỏt trin c vỡ nú phỏ v ton b h thng kinh doanh t sn
xut nụng nghip - ch bin - xut khu.
2.3.2. iu chnh c cu t chc nhm phỏt huy vai trũ cụng ty m trong mụ hỡnh
cụng ty m - cụng ty con
- Tng cụng ty mun mnh phi cú chõn hng n nh v kim soỏt c v sinh an ton thc
phm ngay t nguyờn liu ch bin xõy dng thng hiu.
- Tng cụng ty phi cú cỏc vn chố, cỏc dõy chuyn ch bin chố trc tip tin hnh
nghiờn cu v ng dng cỏc thnh tu khoa hc - cụng ngh tiờn tin trong nụng nghip - cụng
nghip ch bin - úng gúi sn phm.
- Da vo sc mnh ca cụng ty m v thng hiu, th trng, ti chớnh, cụng ngh v
ngun nhõn lc, cỏc cụng ty con mi cú iu kin phỏt trin trng cỏc ging chố mi cú
cht lng cao trờn quy mụ ln, i mi cụng ngh, nghiờn cu sn xut cỏc sn phm mi ỏp
ng c nhu cu, th hiu ca cỏc nh nhp khu, to thờm vic lm v tng thu nhp cho
ngi lao ng.
2.4. Phng ỏn chuyn Tng cụng ty chố Vit Nam thnh Tng cụng ty c phn
2.4.1. Mc tiờu phỏt trin n nm 2015
Doanh thu: 1.000 t ng; li nhun: 300 t; Vn iu l: 300 t; Sn lng chố xut
khu: 30.000 tn.
2.4.2. Mụ hỡnh t chc Tng cụng ty sau i mi
Cụng ty m: i hi ng c ụng, Hi ng qun tr, Ban Kim soỏt v b mỏy iu
hnh;
Cụng ty con: Cụng ty c phn Chố Ngha L, Liờn Sn, Trn Phỳ, Long Phỳ v Cụng ty
chố Ba ỡnh ti Cng hũa Liờn bang Nga;
Cụng ty liờn kt: Cụng ty c phn Chố Kim Anh, H Tnh, Quõn Chu, Thỏi Nguyờn, Bc
Sn, Phỳ a, C khớ Chố, Cụng ty c phn Xõy lp Vt t K thut, Thỏi Bỡnh Dng,
Khỏch sn Chố Sn.
2.5. Cỏc vng mc, bt cp trong quỏ trỡnh chuyn Tng cụng ty Chố Vit Nam
sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
2.5.1. Vn lm ch ca ngi lao ng
Tỡnh hỡnh ph bin cỏc doanh nghip sau c phn húa l nhiu ngi lao ng ó bỏn
c phn u ói sau khi c mua nờn s c phn ú c tp trung vo tay nhng c ụng
khỏc. Nh vy, trỏi vi mc tiờu lm ch, ngi lao ng ch l ngi lm thuờ. Cú th núi,
mc tiờu ch yu ny ca c phn húa ó khụng t c.
2.5.2. Cỏc ch chớnh sỏch v c phn húa ban hnh chm v thng xuyờn thay i
Vớ d: V chuyn cỏc doanh nghip nh nc thnh cụng ty c phn, t nm 1996 n
nay ó cú 05 Ngh nh ca Chớnh ph, ú l:
Ngh nh 28/N-CP ngy 07/5/1996; Ngh nh 44-1998/N-CP ngy 29/6/1998; Ngh
nh 64/2002/N-CP ngy 19/6/2002; Ngh nh 187/2004/N-CP ngy 16/11/2004; Ngh nh
109/2007/N-CP ngy 26/6/2007.
Hin nay, Chớnh ph ang chun b ban hnh Ngh nh mi thay th cho Ngh nh
109/2007/N-CP ngy 26/6/2007. Sau khi cú Ngh nh ca Chớnh ph, cỏc b ngnh cú liờn
quan phi ban hnh Thụng t hng dn, thi gian ban hnh thng kộo di mt quý. Cỏ bit
cú trng hp kộo di c nm nh Ngh nh 41/2002/N-CP ca Chớnh ph ký ngy
11/4/2002 v chớnh sỏch i vi ngi lao ng dụi d do sp xp li doanh nghip nh
nc, n 22/5/2003, B Lao ng Thng binh v Xó hi mi ban hnh Thụng t
11/2003/TT-BLTBXH hng dn.
V ban hnh chm vn bn, cú th dn thờm mt vớ d minh ha, ú l Tng Cụng ty Chố
Vit Nam cú quyt nh c phn húa trong nm 2008, nhng n thỏng 10/2008 vn cha cú vn
bn hng dn vic phõn chia giỏ tr vn chố ó giao khoỏn theo N 01/CP cú cn c xỏc
nh giỏ tr doanh nghip.
2.5.3. V trớ ca cỏc n v sn xut thuc cụng ty m
im a Mc 1 iu 37 ca Ngh nh 111/2007/N-CP ngy 26/6/2007 cú ghi rừ "Vn
phũng, c quan qun lý ca tng cụng ty, cỏc n v thnh viờn hch toỏn ph thuc, n v
s nghip cựng vi mt hoc mt s cụng ty thnh viờn hch toỏn c lp cú v trớ then cht
trong tng cụng ty hoc hot ng trong lnh vc kinh doanh chớnh ca tng cụng ty c t
chc li thnh cụng ty m". Vi c cu t chc tng cụng ty nh ó nờu trong Ngh nh thỡ
s cú nhiu doanh nghip cú quy mụ ln nhng cng ch c gi l chi nhỏnh. Theo T in
Ting Vit ca Vin Ngụn ng hc xut bn ti H Ni nm 2002 thỡ chi nhỏnh cú ngha l
nhỏnh ph. iu ny hon ton khụng phự hp vi v trớ then cht ca doanh nghip nh ó
xỏc nh trong Ngh nh 111/2007/N-CP nờu trờn (vớ d nh Cụng ty Chố Mc Chõu nm
trong m nờn ch c coi l chi nhỏnh ca Vinatea ti Sn La).
2.5.4. Mõu thun trong vic xỏc nh giỏ tr vn chố
Phn ln cỏc vn chố ca doanh nghip u ó c giao khoỏn theo Ngh nh 01/CP ca
Chớnh ph t nm 1995. Trc khi tin hnh giao khoỏn, cỏc n v u t chc xỏc nh giỏ tr
ó u t cũn li trờn vn chố khoỏn gn trong 50 nm theo iu 9 ca Ngh nh 01/CP.
Vic xỏc nh giỏ tr vn chố cỏc n v bo m ỳng nguyờn tc "bo ton tng s vn
c nh nc giao kt hp vi thc trng vn cõy ti thi im giao khoỏn".
Hp ng giao khoỏn ó ghi rừ trỏch nhim ca bờn nhn khoỏn l "phi np giỏ tr vn
cõy do bờn giao khoỏn ó u t v c hng thnh qu lao ng v kt qu u t trờn t
nhn khoỏn" - iu 8 Ngh nh 01/CP.
n nay, v c bn cỏc n v ó thu ht s tin giao khoỏn núi trờn. Vn chố ó c
u t chm súc theo ỳng quy trỡnh k thut, nng sut, cht lng bỳp chố u tng hn so
vi trc khi giao khoỏn.
Trờn 90% ngi nhn khoỏn ó tr ht tin ghi trong hp ng. Nh vy, theo Ngh nh
01/CP, ngi nhn khoỏn c hng ton b sn phm thu c trờn vn chố trong thi
hn 50 nm. n thi im ny, hp ng mi thc hin c khong 10 nm, ngi nhn
khoỏn cũn c hng thnh qu thờm 40 nm na trờn vn chố nhn khoỏn.
Hin nay, cha cú vn bn chớnh thc v vic phõn chia giỏ tr vn chố ó giao khoỏn
theo Ngh nh 01/N-CP ca Chớnh ph khi tin hnh c phn húa nhng theo Cụng vn s
1204/BTC-TCDN ngy 11/7/2007 ca B Ti chớnh thỡ ton b giỏ tr vn chố l ca Nh nc,
ng viờn s c gng n lc ca ngi lao ng "cú th x lý chia thờm cho ngi lao ng cú
vn cõy loi tt (loi 1) nhng t l khụng vt quỏ 50% giỏ tr tng thờm do h s phõn
loi". Nh vy l quan im ca B Ti chớnh ó trỏi vi Ngh nh 01/N-CP ca Chớnh ph v
hp ng giao khoỏn gia doanh nghip vi ngi lao ng.
Cng cn núi thờm l vn chố hin nay c phõn thnh sỏu loi (t loi 1 n loi 6)
nu x lý theo vn bn trờn thỡ ch nhng ngi lao ng cú vn chố loi 1 mi c chia
thờm, cũn nhng lao ng ó nhn khoỏn cỏc vn chố loi 5 - 6 l cỏc vn chố rt xu
phc húa nõng cao cht lng vn chố lờn thờm 2 - 3 bc ó khụng c xem xột phõn
chia giỏ tr. T l chia ti a 50% l quỏ thp i vi ngi lao ng khi iu kin t ai khớ
hu nờu trong vn bn trờn ó cú ngay t khi bt u trng chố v chớnh vi t ai khớ hu
y, do qun lý kộm ó lm cho vn chố kit qu, suy thoỏi nghiờm trng. Cụng sc lao ng
v tin ca u t ca ngi nhn khoỏn l nguyờn nhõn chớnh em li giỏ tr tng thờm trờn
vn chố nờn cn phi xem li t l phõn chia theo hng tng thờm cho ngi lao ng. õy
l mt bt hp lý cn c gii quyt.
Khi giao khoỏn theo Ngh nh s 01/CP, vn chố vn l ti sn ca nh nc nhng ton
b thnh qu thu c trờn vn chố trong thi gian 50 nm l ca ngi nhn khoỏn. Khi c phn
húa, vn chố tr thnh ti sn ca cụng ty c phn. Hp ng giao khoỏn theo Ngh nh 01/CP
ht hiu lc, cụng ty c phn tip tc thuờ ngi lao ng nhn khoỏn trc õy chm súc, thu
hỏi chố nhng theo hỡnh thc do cụng ty c phn quyt nh, ton b thnh qu lao ng hin cú
trờn vn chố thuc v cụng ty c phn. Vỡ vy, khi tin hnh c phn hoa, giỏ tr vn chố cn
c phõn chia tha ỏng gia nh nc v ngi lao ng
2.5.5. t ai
Theo ph lc s 1 ca Thụng t 146/2007/TT-BTC ca B Ti chớnh thỡ khi xõy dng
phng ỏn c phn húa phi cú y cỏc h s phỏp lý v ti sn ca doanh nghip (bao
gm c din tớch t c giao v cho thuờ), phi xỏc nh c din tớch t giao cho tng h
nhn giỏo khoỏn theo Ngh nh 01/CP ca Chớnh ph (lờn ti gn 3.000 h) vi tng din tớch
t do Tng cụng ty Chố Vit Nam hin ang qun lý lờn ti hn 10.000 ha nm trờn a bn 6
tnh, thnh ph. Din tớch t ny c giao cỏch õy vi chc nm trờn bn , khụng cú mc
gii c th. Vic xỏc nh li mc gii c th ca tt c cỏc tha t núi trờn do y ban nhõn dõn
tnh thc hin vi chi phớ lờn n hng chc t ng. Vic xỏc nh mc gii cho ton b
Tng cụng ty s phi chi mt khon ln hn nhiu nhng cha cú hng dn ca c quan cú
thm quyn.
2.5.6. Giỏ tr li th v v trớ a lý
iu 31 ca Ngh nh 109/2007/N-CP yờu cu phi xỏc nh giỏ tr li th kinh doanh
ca doanh nghip trong ú cú giỏ tr li th v v trớ a lý. Thụng t s 146/2007/TT-BTC
ngy 06/12/2007 ca B Ti chớnh hng dn phng phỏp xỏc nh giỏ tr li th v v trớ
a lý. õy l vn mi, qua mt s n v tin hnh c phn húa trong nm 2008 thỡ thy
giỏ tr ny rt ln, gp nhiu ln ton b ti sn ca doanh nghip lm cho giỏ tr ca doanh
nghip tng lờn, phng ỏn kinh doanh ba nm sau khi c phn húa khụng cú tớnh kh thi.
Tỡnh trng ny cng ó xy ra Tng cụng ty Chố Vit Nam (Trung tõm Trung tõm Trung
tõm Phc hi chc nng v iu tr bnh ngh nghip Sn - Hi Phũng khi xỏc nh giỏ
tr doanh nghip thỡ tng ti sn: 2.589.494.245 ng nhng giỏ tr li th v trớ a lý:
7.868.700.000 ng. Giỏ tr mi xỏc nh tng lờn gp 4 ln so vi tng ti sn, Trung tõm
vi nhim v ch yu l phc hi cho sc khe ca ngi lao ng khụng th xõy dng
phng ỏn c phn húa cú hiu qu).
2.5.7. Th tc hnh chớnh phc tp
Vic gii quyt cỏc tn ti vng mc phi qua rt nhiu b, ngnh vi nhiu th tc phc
tp. Vớ d: Ngy 14/02/2006, Tng cụng ty Chố Vit Nam cú T trỡnh B Nụng nghip v Phỏt
trin nụng thụn s 79 TT/CVN-HQT sp xp li cỏc n v ph thuc Tng cụng ty. Ngy
27/3/2006, B Nụng nghip v Phỏt trin nụng thụn cú T trỡnh Th tng Chớnh ph s
695/BNN-MDN. Ngy 18/4/2006, Vn phũng Chớnh ph cú Cụng vn s 2037/VPCP-MDN
gi B K hoch u t, B Ti chớnh, B Ni v, B Lao ng Thng binh v Xó hi, Ngõn
hng Nụng nghip Vit Nam, Qu H tr phỏt trin.
Ban i mi v Phỏt trin doanh nghip Tng cụng ty ó tin hnh gii trỡnh vi 06 c
quan trờn (cú b phi gii trỡnh 02 ln cho 02 v chc nng khỏc nhau). Sau khi cú ý kin
tr li bng vn bn ca 06 c quan núi trờn, Vn phũng Chớnh ph mi cú cụng vn tr li,
thi gian kộo di ti 06 thỏng. Nhiu tn ti, vng mc chm c thỏo g nh vn vay
ODA trong ngnh chố kộo di t 2006 n nay cha c gii quyt.
2.5.8. Cha cú chng trỡnh tng th vi mc tiờu rừ rng v l trỡnh cho tng giai
on, dn n tỡnh trng "va chy va xp hng".
Tng cụng ty Chố Vit Nam tin hnh vic i mi t nm 1998 vi vic chn cỏc n v
c phn húa u tiờn l cỏc n v mnh, sn xut kinh doanh t hiu qu kinh t cao, lm n
cú lói liờn tc 03 nm lin nh Chố Kim Anh, Trn Phỳ v.v.
T nm 2000 tr i, tip tc c phn húa cỏc n v thnh viờn cũn li, tr cỏc n v
ang b thua l. Nhng bn thõn Tng cụng ty Chố Vit Nam (cụng ty m) s c chuyn
i nh th no thỡ cha c t ra, cụng ty trỏch nhim hu hn hay cụng ty c phn?
Vn bn u tiờn xỏc nh hng i mi ca Tng cụng ty Chố Vit Nam l Quyt nh
s 65/2003/Q-TTg ngy 22/4/2003 ca Th tng Chớnh ph phờ duyt Phng ỏn tng th sp
xp i mi doanh nghip nh nc trc thuc B Nụng nghip v Phỏt trin nụng thụn n nm
2005. Trong ú, t chc li Tng cụng ty Chố Vit Nam thnh Tng cụng ty hot ng theo
mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con.
Ngy 11/8/2005, Th tng Chớnh ph cú Quyt nh s 203/2005/Q-TTg phờ duyt ỏn
chuyn Tng cụng ty Chố Vit Nam sang t chc v hot ng theo mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con.
Ngy 12/3/2007, Th tng Chớnh ph cú Quyt nh s 298/Q-TTg phờ duyt k
hoch sp xp i mi doanh nghip nh nc thuc B Nụng nghip v Phỏt trin nụng thụn
nm 2007, 2008 trong ú quyt nh c phn húa Tng cụng ty Chố Vit Nam, 03 Cụng ty
trỏch nhim hu hn nh nc mt thnh viờn Mc Chõu, Sụng Cu, Long Phỳ v Cụng ty
Chố Vit Cng (hch toỏn ph thuc Tng Cụng ty) cng cú quyt nh c phn húa.
Ti thi im ny, nu thc hin ỳng quyt nh v c phn húa thỡ Tng Cụng ty chố
Vit Nam t mt doanh nghip sn xut chố ln nht trong c nc, qun lý gn 7.000 ha chố
v mt h thng nh mỏy ch bin s ch cũn li Vn phũng Tng Cụng ty v mt s cụng ty
thng mi hch toỏn ph thuc m thc cht l cỏc phũng kinh doanh. Tng cụng ty Chố
Vit Nam khụng cũn mt c s ch bin no v mt vn chố no. Vỡ vy, hot ng cú
hiu qu khi chuyn sang c phn, Tng cụng ty ó cú t trỡnh B Nụng nghip v Phỏt trin
nụng thụn v Th tng Chớnh ph xin c iu chnh c cu ca cụng ty m theo hỡnh thc
khụng c phn húa c lp tng n v m nhp vo Tng cụng ty, tr thnh cỏc n v hch
toỏn ph thuc c phn húa chung vi Tng cụng ty. Ba n v c gi li c phn
húa chung vi cụng ty m l Cụng ty Chố Mc Chõu, Sụng Cu, Vit Cng. õy l mt gii
phỏp tỡnh th vỡ Tng cụng ty khụng th cú s la chn no khỏc.
2.5.9. Quan h gi m v con cũn lng lo
Mi quan h gia cụng ty m v cụng ty con ch dng li quan h mua - bỏn sn phm
khi cú nhu cu nh trc õy. Cụng ty m cha giỳp cho cụng ty con nh hng trong sn
xut, cha h tr v cụng ngh, cha tp hp c sc mnh úng vai trũ ch lc trong
ngnh Chố Vit Nam.
2.6. Bi hc kinh nghim t thc tin chuyn i Tng cụng ty Chố Vit Nam sang
hot ng theo mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
2.6.1. T chc hc tp cho cỏn b ch cht v tuyờn truyn rng rói cho ngi lao ng v
ch trng c phn húa doanh nghip, nhng thun li v khú khn trong quỏ trỡnh chuyn i
v hot ng ca doanh nghip sau c phn.
2.6.2. Khi tin hnh i mi, sp xp li doanh nghip cn phi xỏc nh rừ mc tiờu ca
i mi, sp xp li, c th l khi hon thnh i mi, doanh nghip hot ng theo mụ hỡnh
no? quy mụ, c cu t chc nh th no? Khụng th tin hnh i mi, sp xp theo kiu c
tin hnh c phn húa cỏc n v thnh viờn trc cũn s phn ca ton tng cụng ty s bn
sau
2.6.3. u t nhiu hn cho cụng tỏc xõy dng phỏp lut, trỏnh tỡnh trng phi liờn tc
thay i trong mt thi gian ngn.
2.6.4. Cn cú s ng b gia vic i mi t chc doanh nghip vi i mi hot ng
ca t chc ng v cỏc t chc on th, qun chỳng.
2.6.5. Khi cụng ty c phn hot ng i vo n np, cỏc c ụng s la chn ngi lónh
o nhng ngay t khi bt u chuyn t doanh nghip nh nc sang cụng ty c phn, khi
b mỏy bt u hỡnh thnh cn phi la chn nhng cỏn b ti, c lónh o doanh
nghip.
Chng 3
KIN NGH NHM HON THIN PHP LUT V Mễ HèNH
CễNG TY M - CễNG TY CON
3.1. nh hng ca ng v vic hon thin phỏp lut v mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con
- Bụ
sung, hon chnh h thng phỏp lut v mụ hỡnh cụng ty m-cụng ty con
- Chuyn mụ hỡnh iu hnh sn xut ca tng cụng ty t iu hnh bng phng phỏp
hnh chớnh sang phng phỏp kinh t.
- i mi c ch qun lý , cỏc doanh nghip phi t ch hon ton v ti chớnh, t tớnh
toỏn chi phớ, doanh thu ca doanh nghip, xúa b mi khon tr cp hay bự l t ngõn sỏch
mt cỏch trc tip hay giỏn tip.
- Sp xp li cỏc tng cụng ty, kim tra, giỏm sỏt cỏc hot ng ca tng cụng ty;
- i mi mi quan h ch s hu vi cỏc tng cụng ty trỏnh khuynh hng Nh nc
can thip trc tip vo hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
3.2. Mt s kin ngh ca tỏc gi v vic hon thin phỏp lut v mụ hỡnh cụng ty m
- cụng ty con
3.2.1. Kin ngh v quan h v u t ti chớnh
V quyn u t tr li ca cụng ty con vi cụng ty m. Cú hai loi ý kin:
- Khụng cho phộp cụng ty con u t vo cụng ty m vỡ cú th gõy ra tỡnh trng u t
o, vũng vo, khú kim soỏt.
- Khụng hn ch vic u t tr li ca cụng ty con i vi cụng ty m, hoc hn ch
mc % no ú so vi vn iu l ca cụng ty con.
Trong quan h u t vn, cỏc cụng ty con ngoi s s hu vn ln nhau thỡ vn cú quyn
u t vo cụng ty m, nu cụng ty m thuc loi hỡnh cụng ty c phn, c bit cụng ty m niờm
yt trờn th trng chng khoỏn, tt nhiờn s gúp vn ú khụng th lm thay i mi tng quan
ca cụng ty m v cụng ty con. Khi cụng ty m cú nhu cu cn vn v huy ng vn t ngun
bờn ngoi thỡ khụng cú bt k lý do gỡ ngn cm cụng ty con u t vo cụng ty m.
Trong giai on u, nờn hỡnh thnh mt c ch u t ti chớnh thuc cụng ty m, vỡ li
th ca cụng ty m cng biu hin sc mnh ti chớnh, nờn cụng ty m cn phi cú iu
kin thun li huy ng v s dng vn hiu qu nht l ngun ti chớnh ca bn thõn
cụng ty m, ca cỏc cụng ty con, cng nh ngoi xó hi, do ú cn phi cú mt quy ch ti
chớnh rừ rng (trong ú quy nh cỏc nguyờn tc cn bn v qun lý ti chớnh cho cụng ty m,
mi quan h ti chớnh vi cụng ty con, quan h u t, tớn dng) v vic thnh lp mt t
chc ti chớnh trc thuc cụng ty m l mt iu cn thit, ú l cụng ty ti chớnh.
Cụng ty m cng cú th u t vn vo mt ngõn hng c phn v nm gi c phn chi
phi ca ngõn hng ny. Ngõn hng ny s u tiờn dnh mi dch v ca mỡnh cho cụng ty
m v cỏc cụng ty con ang thiu vn. Ngc li, ngõn hng ny cng cú th huy ng vn t
nhng cụng ty con ang cú ngun vn nhn ri vi mt lói sut u ói hn so vi nhng
doanh nghip bờn ngoi. Ngõn hng ny cng cú th thay mt cụng ty m thu nhn cỏc ngun
c tc, hay phn li nhun m cỏc cụng ty con np lờn cụng ty m, c cụng ty m cho
tham gia u thu, hay u t vo nhng cụng trỡnh ln trờn danh ngha cụng ty m, nhng
phi bỏo cỏo rừ rng thụng qua s ng ý ca Hi ng qun tr. Thụng qua ngõn hng ny,
khi cn thit cụng ty m cú th huy ng vn ca bn thõn mỡnh, ca cỏc cụng ty con mt cỏch
thun li.
Tuy nhiờn, ngõn hng ny khụng phi hon ton thuc s hu ca cụng ty m, do ú khi
mt quyt nh no ú ca cụng ty m cú tớnh cht quan trng, nh hng ti hot ng ca
ngõn hng thỡ phi a ra i hi ng c ụng quyt nh lm gim i tớnh c quyn
ca cụng ty m.
Sau mt thi gian cụng ty m hot ng vi hai chc nng chớnh: u t v sn xut kinh
doanh, khi tỡnh hỡnh ti chớnh ca cụng ty m ln mnh, thỡ cụng ty m nờn hp nht vi
ngõn hng c phn hỡnh thnh mt cụng ty u t ti chớnh. Cụng ty ny s m nhim cỏc
nhim v ca cụng ty m v ca ngõn hng, nhng nú s khụng cũn thc hin chc nng sn
xut kinh doanh nh ban u, m chc nng chớnh bõy gi l dựng "tin" u t vo cỏc
cụng ty con, phõn tớch ti chớnh thc hin cỏc hot ng u t v tỡm cỏch thõu túm
nhng doanh nghip no lm n cú hiu qu cao, chỳng tr thnh cụng ty con ca mỡnh.
3.2.2. Kin ngh v cỏch hch toỏn v c ch ti chớnh
- Phỏp lut cn tỏch bch rừ rng gia doanh thu v chi phớ ca cụng ty m vi doanh thu
v cỏc chi phớ ca cỏc cụng ty con, khụng c cng dn doanh thu v chi phớ ca tt c.
- Kinh phớ hot ng ca b mỏy qun lý v iu hnh ca cụng ty m phi do chớnh
cụng ty m gỏnh chu, khụng c huy ng t cỏc doanh nghip thnh viờn.
- Cn xỏc nh rừ trỏch nhim v quyn hn ca ngi qun lý vn l Ch tch Hi ng
qun tr v ngi nhn li s dng l Tng giỏm c.
- Hi ng qun tr cú ton quyn quyt nh i vi ngun vn Nh nc giao, t ch
trong hot ng sn xut kinh doanh, khụng b cỏc c quan Nh nc khỏc chi phi quỏ
nhiu.
- Li nhun ca cụng ty m hon ton l riờng bit, khụng cú s cng dn tt c li nhun
ca cụng ty con; cng nh trong vic trớch lp qu ca doanh nghip.
3.2.3. Kin ngh v vic xỏc nh giỏ tr li th v trớ a lý ca doanh nghip
õy l vn rt phc tp vỡ giỏ tr li th c ỏnh giỏ theo giỏ th trng m giỏ th
trng ca tng lụ t c th nhiu khi hỡnh thnh theo tõm lý, theo cm tớnh ch khụng theo
cỏc tiờu chun c th. iu ny cn c bit chỳ ý khi xỏc nh giỏ tr li th v trớ a lý cho
cỏc n v s nghip nh cỏc Vin nghiờn cu, Trung tõm y t v.v. Hn na, chỳng ta ó cú
biu giỏ cho thuờ t nay li thờm giỏ tr li th v trớ a lý lm cho vn thờm phc tp.
Tỏc gi cho rng nờn a giỏ tr li th v trớ a lý vo biu giỏ thuờ t nhm gim bt s
phc tp trong qun lý m vn cú th bo m cụng bng xó hi, khụng lm tht thu cho nh
nc.
3.2.4. Kin ngh v vic xỏc nh li giỏ tr vn cõy t thc t chuyn i Tng cụng
ty chố Vit Nam sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
Tỏc gi cho rng, cn nghiờn cu mt cỏch tng th, cú h thng i vi vic thc hin
Ngh nh 01/CP, vic xỏc nh giỏ tr vn cõy cn cn c vo tt c cỏc vn bn phỏp lý cú
liờn quan v tỡnh hỡnh thc t ch khụng th ch da vo mt vi quan im no ú ri quyt
nh nh Cụng vn 1204/BTC-TCDN ngy 11/7/2007 ca B Ti chớnh.
3.2.5. Kin ngh v vic kin ton v i mi hot ng ca T cụng tỏc liờn ngnh -
Ban i mi doanh nghip Trung ng
Cng c T cụng tỏc liờn ngnh ca Ban i mi doanh nghip Trung ng, kin ton,
nõng cao vai trũ v trớ ca T cụng tỏc, b trớ cỏn b nng lc ca cỏc b, cỏc ngnh liờn
quan T cú kh nng giỳp vic, t vn cho Th tng Chớnh ph khi gii quyt cỏc vn
phỏt sinh ca doanh nghip, thay cho vic doanh nghip phi i gừ ca trc tip tng b,
ngnh gii trỡnh vng mc bng vic doanh nghip trỡnh by vi T cụng tỏc liờn ngnh,
cỏc thnh viờn T cụng tỏc liờn ngnh cú trỏch nhim xin ý kin lónh o b thng nht
trỡnh Th tng quyt nh.
3.2.6. Kin ngh v th tc hnh chớnh trong vn chuyn i doanh nghip Nh
nc sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con
Cn u t nhiu hn cho vic xõy dng cỏc ch chớnh sỏch theo hng chn nhng
nh chuyờn mụn gii, cú nhiu kinh nghim, tranh th s tham gia ca cỏc doanh nghip ln,
nht l cỏc doanh nghip ó nhiu nm tin hnh i mi xõy dng cỏc ch chớnh sỏch
phự hp.
Cn cú yờu cu c th mang tớnh cht bt buc vi cỏc b ngnh liờn quan trong vic ban
hnh cỏc thụng t hng dn, khụng tỡnh trng lut ch ngh nh, ngh nh ch thụng t.
3.2.7. Tng cng sc mnh ca t hp cụng ty m - cụng ty con
Cụng ty m cn xõy dng chng trỡnh hnh ng gia cụng ty m - cụng ty con v cụng
ty kiờn kt. Trong ú, cụng ty m úng vai trũ ch o, h tr cụng ty con qua nh hng th
trng, sn phm, cụng nghip, ti chớnh.
KT LUN
Trc ht, phi thy rng s sn sinh ca mụ hỡnh cụng ty m v con khụng phi do lut
phỏp hoc nhng quyt nh hnh chớnh, da trờn ý mun ch quan ca nh nc hay mt
yờu cu qun lý duy ý chớ. Mt doanh nghip kinh doanh mt mc chớn mui no ú
thng cú nhu cu m rng kinh doanh hoc phỏt trin theo chiu sõu no ú. Nú hoc l cú
nhu cu m rng mt hng, m rng th trng, hoc mun tham gia nhiu hn vo cỏc cụng
on to ra giỏ tr ca mt mt hng (nh khai thỏc nguyờn liu, vn ti hoc phõn phi).
Mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con l mụ hỡnh tiờn tin c nhiu nc trờn th gii thc
hin. Mụ hỡnh ny th hin mi quan h cht ch, rng buc gia cụng ty m v cụng ty con,
trong ú yu t vn l nỳt liờn kt c bn.
Thụng qua vic nm gi v chi phi v vn u t, cụng ty m cú v trớ, vai trũ quan
trng trong vic quyt nh chin lc phỏt trin ca cỏc cụng ty con nhm thc hin mc
tiờu chung ca c tp on. Quyn s hu em li cho cụng ty m kh nng chi phi i vi
cụng ty con, thụng qua vic quyt nh v t chc, qun lý, nhõn s ch cht, th trng cng
nh nhng vn quan trng khỏc. Mc s hu vn ca cụng ty m trong cụng ty con
quyt nh ni dung ca mi quan h trờn. Cụng ty con c cụng ty m gúp 100% vn thỡ
mi quan h vi cụng ty m s ht sc cht ch, th hin vic cụng ty m cú quyn quyt
nh hon ton nhng vn quan trng ca cụng ty con. Cỏc cụng ty con m cụng ty m gi
c phn hoc vn gúp chi phi s cú mi quan h ớt cht ch vi cụng ty m. Tuy nhiờn, vi
t l vn gúp ginh c quyn chi phi, cỏc cụng ty m vn sc kim soỏt v nh hng
cho cụng ty con hot ng nhm phc v li ớch, chin lc ca cụng ty m.
Ngoi ra, gia cỏc cụng ty con li cú mi quan h rng buc vi nhau, ph thuc vo s
iu tit ca cụng ty m nhm phc v mc tiờu chung ca tp on. Tuy nhiờn, v mt phỏp
lý, cỏc cụng ty con vn hon ton c lp v t ch trong qun lý, iu hnh hot ng kinh
doanh ca mỡnh.
Nhỡn vo thc trng Vit Nam m c th l vic chuyn i sang mụ hỡnh cụng ty m -
cụng ty con Vit Nam cũn tn ti rt nhiu bt cp, nhng tn ti ny xut phỏt t nhiu
nguyờn nhõn nh ó phõn tớch trờn. Vn l khi tin hnh chuyn i doanh nghip nh
nc sang mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con, chỳng ta cn nghiờn cu mt cỏch thu ỏo,
trỏnh xy ra tỡnh trng "bỡnh c, ru mi" bi cỏc lý do sau õy:
Th nht, v mt lý lun, cn cú nhng chuyờn , ti nghiờn cu sõu hn v tp on
kinh doanh v gn lin vi nú l mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con. Nhng vn ny khụng
mi cỏc nc ang phỏt trin nhng l hon ton mi nc ta. Khi cha hiu bit mt
cỏch y v sõu sc v tp on kinh doanh v mụ hỡnh cụng ty m - cụng ty con m t
cho ra i hỡnh thc t chc ny, chc chn s mc nhng sai lm khú khc phc trong mt
tng lai khụng xa.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét