GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
Ha n n la ph ng phạp ha n nàng su t r t cao, cho phẹp ha nì äø ì ỉå ì áú áú ì
cạc t m khà p ca b màût cu a chụng.áú õ í ãư í
Nguy n tà c ha n la : àût t m ha n 1 cạch t m ha n 2 m ütã õ ì ì Â áú ì áú ì ä
khoa ng cạch nh t âënh, âàût l n b màût cu a t m m üt l ïpí áú ã ãư í áú ä å
ch t n 3, ch t n 3 n i v ïi ngo i n 4. Khi ch m ngo i n thçáú äø áú äø äú å ì äø á ì äø
toa n b ü thu c n tảo ra m üt sọng n cọ ạp l ûc l ïn. D ïiì ä äú äø ä äø ỉ å ỉå
tạc dủng cu a sọng n , b màût ti p xục cu a t m 1 va 2 l ûpí äø ãư ãú í áú ì á
t ïc bi n tha nh trảng thại lo ng va ha n lải v ïi nhau.ỉ ãú ì í ì ì å
Du ng ph ng phạp ha n n â ha n thẹp cacbon, thẹp h üpì ỉå ì äø ãø ì å
kim kh ng gè, cạc loải kim loải ma u va nh ỵng kim loải khạc.ä ì ì ỉ
VI. Hn khúch tạn trong chán khäng
Th ûc ch t cu a ph ng phạp na y la : quạ trçnh ph n ly v áú í ỉå ì ì á ì
khu ch tạn cu a cạc ph n t b màût ti p xục cu a v ût ha nãú í áư ỉí åí ãư ãú í á ì
th ûc hi ûn trong ch n kh ng. nh ûn â üc m i ha n t t thçỉ ã á ä Âãø á ỉå äú ì äú
c n pha i cọ nh ỵng âi u ki ûn la :áư í ỉ ãư ã ì
1. Cạc b màût v ût ha n c n ti p xục t t, mu n v ûy pha iãư á ì áư ãú äú äú á í
â üc ma i nhàơn.ỉå ì
2. Hụt h t kh ng khê va cạc khê khạc ra kho i bu ng ha n âãú ä ì í äư ì ãø
tảo ạp su t bu ng ch n kh ng khoa ng 10áú äư á ä í
-3
÷ 10
-5
mm thu y ng n.í á
3.Nung thẹp â n nhi ût â ü 400 ãú ã ä ÷ 1300
0
C â i v ïi ha n kim loảiäú å ì
cọ â ü c ïng cao (nh thẹp, gang, m lipâen, titan , vv ); â i v ïiä ỉ ỉ ä äú å
m üt s kim loải de o thç kh ng c n nung nọng ( nh nh m,ä äú í ä áư ỉ ä
vv ).
4. G y m üt ạp l ûc nẹn l n m i ha n â tàng kha nàng khu chá ä ỉ ã äú ì ãø í ãú
tạn trong quạ trçnh ha n.ì
Ph ng phạp na y kh ng nh ỵng chè ha n â üc kim loải ma co nỉå ì ä ỉ ì ỉå ì ì
ha n â üc ca kim loải v ïi v ût li ûu phi kim.ì ỉå í å á ã
VII. Hn bàòng tia âiãûn tỉí
Tia âi ûn t sinh ra b i do ng âi ûn t chuy n â üng trong ch nã ỉí åí ì ã ỉí ãø ä á
kh ng ạp su t 10ä áú
-4
÷ 10
-6
mm thu y ng n. Tia âi ûn t cọ â ü t ûpí á ã ỉí ä á
trung nhi ût r t cao cho phẹp la m nọng cha y b t ky m üt kimã áú ì í áú ì ä
loải na o v ïi m üt chi u s u r t l ïn. Ph ng phạp na y du ng âì å ä ãư á áú å ỉå ì ì ãø
ha n kim loải nguy n ch t, kim loải khọ nọng cha y va âàûcì ã áú í ì
Trang 5
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
bi ût r t thu ûn l üi khi ha n nh ỵng kim loải cọ ại l ûc mảnhã áú á å ì ỉ ỉ
v ïi oxy. Ch t l üng m i ha n cao vç ha n trong ch n kh ngå áú ỉå äú ì ì á ä
VIII. Hn häư quang plazåma
Th ûc ch t cu a ph ng phạp na y: â tảo ra tia plaz ma thçỉ áú í ỉå ì ãø å
pha i du ng h quang chi u da i l ïn â üc kêch thêch gi ỵa âi ûní ì äư ãư ì å ỉå ỉ ã
c ûc ti t di ûn tro n la c ûc than 1 va âi ûn c ûc phà ng la m ãú ã ì ì ỉ ì ã ỉ ó ì í
phun 6 cọ l ù cho mgn l ỵa plaz ma h quang 7 chui qua.ä ỉ å äư
Nhi ût cu a tia plaz ma r t l ïn n n cọ kha nàng sinh ra m ütã í å áú å ã í ä
nhi ût â ü r t cao (10.000ã ä áú
0
C). C ng su t nhi ût cu a tia plaz mậ áú ã í å
bà n phạ tr ûc ti p l n b màût cu a v ût ha n la m nọng cha ỹ ỉ ãú ã ãư í á ì ì í
m i ha n.äú ì
Phảm vi s dủng cu a ha n h quang la :ỉí í ì äư ì
1. Ha n cạc t m cọ chi u da y b t ky th ûm chê nho h n 1mmì áú ãư ì áú ì á í å
cu a cạc v ût li ûu khọ nọng cha y ch t l üng âa m ba o.í á ã í áú ỉå í í
2. Cọ th ha n kim loải va phi.ãø ì ì
3. Du ng â âà p hồûc phu l n b màût chi ti t nh ỵng h üp kimì ãø õ í ã ãư ãú ỉ å
t t h n kim loải v ût ha n.äú å á ì
4. Du ng plaz ma h quang â ha n v y.ì å äư ãø ì áø
5. Du ng plaz ma h quang â cà t va gia c ng b màût cạc v ûtì å äư ãø õ ì ä ãư á
li ûu khạc nhau.ã
IX. Hn bàòng tia laze
Ha n bà ng tia laze la m üt tha nh t ûu m ïi nh t trong lénh v ûcì ò ì ä ì ỉ å áú ỉ
ha n va cà t kim loải. tia sạng c ng su t c ûc mảnh phạt ra tì ì õ ä áú ỉ ỉì
nh ỵng thi t bë âàûc bi ût gi la tia laze.ỉ ãú ã ì
Tia laze phạt ra m üt nàng l üng nhi ût r t cao va cho phẹp ha nä ỉå ã áú ì ì
nọng cha y, b c h i t ïc th i v ût li ûu c n gia c ng. u âi mí äú å ỉ åì á ã áư ä Ỉ ãø
cu a ha n bà ng tia laze la :í ì ò ì
1. cọ kha nàng ha n va cà t trong b t ky âi u ki ûn na o: trongí ì ì õ áú ì ãư ã ì
kh ng khê, trong m i tr ng ba o v û, trong ch n kh ng.ä ä ỉåì í ã á ä
2. Cọ th ha n nh ỵng m i ha n r t nho ma cạc ph ng phạpãø ì ỉ äú ì áú í ì ỉå
khạc kh ng th ûc hi ûn â üc.ä ỉ ã ỉå
Trang 6
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
3. A nh sạng tia laze r t mảnh n n khi ha n c n pha i cọ dủngÏ áú ã ì áư í
củ ba o v û.í ã
4. Ch t l üng m i ha n khi ha n bà ng tia laze r t cao k cấú ỉå äú ì ì ò áú ãø í
ha n nh ỵng chi ti t chi u da y r t l ïn.ì ỉ ãú ãư ì áú å
X. Hn nhiãût
Ha n nhi ût la m üt ph ng phạp ha n s dủng nhi ût phạt r ã ì ä ỉå ì ỉí ã
do s û chạy cu a b üt nh m v ïi xyt sà t:ỉ í ä ä å ä õ
8AL + 3Fe
3
O
4
= 4AL
2
O
3
+ 9Fe
Pha n ïng na y phạt ra m üt l üng nhi ût r t l ïn â i khi cọí ỉ ì ä ỉå ã áú å ä
nhi ût â ü l ïn h n 3000ã ä å å
0
C. Ph ng phạp na y co n gi la ha nỉå ì ì ì ì
nhi ût nh m. Ng i ta s dủng â ha n â ng ray cu a ta u ho a,ã ä ỉåì ỉí ãø ì ỉåì í ì í
ta u âi ûn.ì ã
Bi 3: HÄƯ QUANG HN V TÊNH CHÁÚT CA HÄƯ
QUANG HN
I. Mäüt säú khại niãûm vãư häư quang hn
H quang la m üt hi ûn t üng phọng âi ûn qua m i tr ngäư ì ä ã ỉå ã ä ỉåì
khê gi ỵa 2 âi ûn c ûc. h quang phạt ra m üt ngu n ạnh sạngỉ ã ỉ äư ä äư
va ngu n nhi ût r t l n; ngu n nhi ût cọ nhi ût â ü t ûp trungì äư ã áú å äư ã ã ä á
r t cao va du ng â la m nọng cha y kim loải. nh sạng cu a háú ì ì ãø ì í í äư
quang chia la m 2 loải: m üt loải nhçn th y â üc va m üt loảiì ä áú ỉå ì ä
kh ng nhçn th y â üc th ng g y ra vi m mà t va bo ng da. B iä áú ỉå ỉåì á ã õ ì í åí
v ûy â ba o v û mà t va da khi ha n ng i th ü pha i âeo màût nảá ãø í ã õ ì ì ỉåì å í
va qu n ạo ba o v û.ì áư í ã
trong âi u ki ûn bçnh th ng, kh ng khê kh ng d ùn âi ûn,ÅÍ ãư ã ỉåì ä ä á ã
do ng âi ûn chè cọ th âi qua khi m i tr ng khê cọ cạc ph n tì ã ãø ä ỉåì áư ỉí
têch âi ûn nh nh ỵng ion d ng, ion m, âi ûn t têch âi ûn m.ã ỉ ỉ ỉå á ã ỉí ã á
Quạ trçnh tảo ra cạc ion gi la s û ion họa, co n m iì ỉ ì ä
tr ng khê ch ïa cạc ion gi la m i tr ng bë ion họa. chåì ỉ ì ä ỉåì Âãø
Trang 7
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
m üt âi ûn t thoạt ra kho i nguy n t va tảo ra ion c n pha iä ã ỉí í ã ỉí ì áư í
t n m üt nàng l üng nh t âënh; nàng l üng na y âàûc tr ng b iäú ä ỉå áú ỉå ì ỉ åí
âi ûn th ion họa va phủ thu üc m üt s y u t sau: âi ûn têchã ãú ì ä ä äú ãú äú ã
hảt nh n, bạn kênh nguy n t va s û tạc dủng t ng h gi ỵấ ã ỉí ì ỉ ỉå äø ỉ
cạc âi ûn t trong âi ûn tr ng. Cạc nguy n t thu üc nhọmã ỉí ã ỉåì ã äú ä
ki m cọ âi ûn th ion họa nho nh t; do âọ ng i ta du ng h üpãư ã ãú í áú ỉåì ì å
ch t cạc nguy n t cu a nhọm na y â ch tảo thu c bc quếú ã äú í ì ãø ãú äú
ha n tảo âi u ki ûn cho h quang chạy n âënh h n.ì ãư ã äư äø å
Khi ha n bà ng do ng âi ûn m üt chi u, âi ûn c ûc n i v ïiì ò ì ã ä ãư ã ỉ äú å
c ûc d ng cu a ngu n gi la an t n i v ïi c ûc m gi l ỉå í äư ì äú äú å ỉ á ì
can t; co n khi ha n bà ng do ng âi ûn xoay chi u thç c ûc bë thaú ì ì ò ì ã ãư ỉ
â i lục la an t, lục la cat t. Khoa ng kh ng gian gi ỵa cạc âi ûnäø ì äú ì äú í ä ỉ ã
c ûc la khoa ng kh ng gian ch ïa h quang. Chi u da i khoa ngỉ ì í ä ỉ äư ãư ì í
kh ng gian na y gi la chi u da i h quang va g m 2 tha nhä ì ì ãư ì äư ì äư ì
ph n: tha nh ph n ngoa i xạc âënh bà ng khoa ng cạch t báư ì áư ì ò í ỉì ãư
màût v ût ha n â n màût â u que ha n; tha nh ph n th ï hai bëá ì ãú áư ì ì áư ỉ
khu t chi u da i bà ng khoa ng cạch t màût v ût ha n â n âènháú ãư ì ò í ỉì á ì ãú
kim loải ng u. Ha n v ïi do ng âi ûn nho (ha n tay) trë s tha nháú ì å ì ã í ì äú ì
ph n khu t kh ng âạng k va lục na y toa n b ü chi u da iáư áú ä ãø ì ì ì ä ãư ì
tha nh ph n ngoa i cu a nọ; co n khi ha n v ïi do ng âi ûn l ïn (ha nì áư ì í ì ì å ì ã å ì
t û â üng) chi u da i h quang la t ng cu a hai tha nh ph n nọiỉ ä ãư ì äư ì äø í ì áư
tr n, vç lục na y chi u da i tha nh ph n khu t cọ m üt trë sã ì ãư ì ì áư áú ä äú
khạ l ïn.å
II. Cạch gáy häư quang v sỉû chạy ca häư quang
1. Ph ng phạp g y h quang khi ha n.ỉå á äư ì
G y h quang bà ng cạch:á äư ò
a. Cho que ha n chảm r t nhanh va o v ût ha n theo ph ngì áú ì á ì ỉå
thà ng gọc khoa ng 1/10s; lục na y mảch âi ûn ha n bë ngà nó í ì ã ì õ
mảch, c ng â ü do ng âi ûn tàng l n. Màût â u que ha n va bỉåì ä ì ã ã áư ì ì ãư
màût v ût ha n kh ng nhàơn, do âọ lục â u que ha n va v ût ha ná ì ä áư ì ì á ì
chè ti p xục tải nh ỵng âi m nh p nh . â y c ng â ü do ngãú ỉ ãø áú ä ÅÍ á ỉåì ä ì
âi ûn r t cao. D ïi tạc dủng cu a do ng âi ûn cọ m ût â ü l ïnã áú ỉå í ì ã á ä å
sinh ra m üt nhi ût nàng l ïn; ch ù ti p xục l ûp t ïc bë cha y rậ ã å ä ãú á ỉ í
Trang 8
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
va tảo ra nh ỵng vng nọng cha y ri ng bi ût va gi la vo mì ỉ í ã ã ì ì ì
cha y lo ng nho . Do c ng â ü do ng âi ûn l ïn n n cạc vo m cha í í ỉåì ä ì ã å ã ì í
lo ng nho phạt tri n r üng ra n i li n v ïi nhau tảo tha nh m ütí í ãø ä äú ãư å ì ä
m üt vng l ïn khà p toa n b ü màût â u que ha n va vu ng ti pä å õ ì ä áư ì ì ì ãú
xục v ïi v ût ha n. Kim loải lo ng âi n â y khoa ng kh ng gianå á ì í ãư áư í ä
gi ỵa hai c ûc. Khi nh t que ha n l n kho i v ût ha n thç c üt kimỉ ỉ áú ì ã í á ì ä
loải lo ng bë kẹo da i ra, ph n kim loải nọng cha y g n que ha ní ì áư í áư ì
bë thà t lải va ti t di ûn ngang gia m d n, m ût â ü do ng âi ûnõ ì ãú ã í áư á ä ì ã
tải ch ù bë thà t tàng l n â üt ng üt, nhi ût â ü tàng l n r t l ïn.ä õ ã ä ä ã ä ã áú å
Tải th i âi m na y git kim loải lo ng bë s i va tạch kho i quểì ãø ì í ä ì í
ha n r i va o vng ha n. Khoa ng kh ng gian gi ỵa hai âi ûn c ûcì å ì ì í ä ỉ ã ỉ
â üc hçnh tha nh h quang. Mu n duy trç cho h quang chạå ì äư äú äư
li n tủc, c n pha i duy trç th ût â u khoa ng cạch gi ỵa hai âi ûnã áư í á ãư í ỉ ã
c ûc, hay nọi m üt cạch khạc pha i âa m ba o khoa ng cạch gi ỵ ä í í í í ỉ
hai âi ûn c ûc kh ng â i h quang m ïi chạy li n tủc â üc.ã ỉ ä äø äư å ã ỉå
b. àût nghi ng que ha n so v ïi ph ng thà ng â ïng, cho màût â ã ì å ỉå ó ỉ áư
que ha n chuy n â üng ti p xục v ïi b màût v ût ha n, sau âọì ãø ä ãú å ãư á ì
que ha n tr lải vë trê thà ng â ïng va hçnh tha nh h quang.ì åí ó ỉ ì ì äư
2. S û chạy cu a h quang ha n.ỉ í äư ì
Sau khi cho que ha n chảm r t nhanh va o v ût ha n r i â a l nì áú ì á ì äư ỉ ã
m üt â ü cao 2-5mm thç phạt sinh ra h quang. s û chạy cu a hä ä äư ỉ í äư
quang phủ thu üc va o: âi ûn th gi ỵa hai âi ûn c ûc lục mạ ì ã ãú ỉ ã ỉ
ch a la m vi ûc, c ng â ü do ng âi ûn va khoa ng cạch gi ỵa haiỉ ì ã ỉåì ä ì ã ì í ỉ
âi ûn c ûc. Quan h û gi ỵa âi ûn th v ïi c ng â ü do ng âi ûnã ỉ ã ỉ ã ãú å ỉåì ä ì ã
gi la â ng âàûc tênh ténh cu a h quang. ng v ïi m üt chi ỉåì í äư ỈÏ å ä ãư
da i lì
h
cu a h quang ta cọ â ng âàûc tênh nh t âënh. i ûn thí äư ỉåì áú Â ã ãú
cu a h quang chu y u phủ thu üc va o c ng â ü va chi u da ií äư í ãú ä ì ỉåì ä ì ãư ì
h quang, ngoa i ra co n phủ thu üc va o nhi u y u t khạc, vêäư ì ì ä ì ãư ãú äú
dủ nh v ût li ûu âi ûn c ûc, cạc loải khê ch ïa trong khoa ngỉ á ã ã ỉ ỉ í
kh ng gian h quang chạy, loải do ng âi ûn, â ü ca m ïng trongä äư ì ã ä í ỉ
mảch ha n, âi ûn dung va t n s do ng âi ûn v.v ì ã ì áư äú ì ã
Trang 9
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
Bi 4: PHÁN LOẢI HN HÄƯ QUANG
I. Phán loải theo âiãûn cỉûc
1. Ha n h quang bà ng âi ûn c ûc kh ng nọng cha äư ò ã ỉ ä í
i ûn c ûc ch tảo bà ng than, grafit, hồûc bà ng v nfram. S ûÂ ã ỉ ãú ò ò ä ỉ
hçnh tha nh m i ha n la do kim loải v ût ha n nọng cha y, n äú ì ì á ì í ãú
nh kh ng du ng que ha n phủ hồûc la do ca kim loải que ha nỉ ä ì ì ì í ì
phủ 1 va kim loải v ût ha n cu ng nọng cha y.ì á ì ì í
2. i ûn c ûc la que ha n bà ng kim loải. H quang chạy gi ỵ ã ỉ ì ì ò äư ỉ
que ha n va kim loải c ba n. M i ha n hçnh tha nh chu y u l ì å í äú ì ì í ãú ì
kim loải nọng cha y bu âà p va o m i ha n.í ì õ ì äú ì
II. Phán loải theo phỉång phạp näúi dáy
1. N i d y tr ûc ti p: la que ha n n i v ïi âi ûn c ûc cu a ngu näú á ỉ ãú ì ì äú å ã ỉ í äư
âi ûn, co n v ût ha n thç n i v ïi m üt c ûc khạc. H quang tr ûcã ì á ì äú å ä ỉ äư ỉ
ti p chạy gi ỵa que ha n va v ût ha n. n i d y tr ûc ti p th ngãú ỉ ì ì á ì äú á ỉ ãú ỉåì
du ng khi ha n âi ûn c ûc nọng cha y.ì ì ã ỉ í
2. N i d y giạn ti p: la hai c ûc cu a ngu n âi ûn n i v ïi qiệú á ãú ì ỉ í äư ã äú å
ha n, co n v ût ha n kh ng â üc n i v ïi c ûc na o ca . H quangì ì á ì ä ỉå äú å ỉ ì í äư
chạy gi ỵa hai que ha n. Khi mu n ha n pha i â h quang g nỉ ì äú ì í ãø äư áư
m i ha n thç m ïi cọ kha nàng truy n nhi ût t h quang va ộú ì å í ãư ã ỉì äư ì
v ût ha n â la m nọng cha y m i ha n. ha n h quang giạn ti pá ì ãø ì í äú ì ì äư ãú
th ng du ng khi ha n bà ng âi ûn c ûc kh ng nọng cha y. ỉåì ì ì ò ã ỉ ä í
u âi m cu a ha n h quang giạn ti p la cọ th âi u chènhỈ ãø í ì äư ãú ì ãø ãư
â üc nhi ût â ü truy n va o m i ha n bà ng cạch âi u chènhỉå ã ä ãư ì äú ì ò ãư
khoa ng cạch t hai âi ûn c ûc â n b màût m i ha n. Do âọí ỉì ã ỉ ãú ãư äú ì
thu ûn l üi cho ha n t m mo ng, h üp kim va kim loải ma u.á å ì áú í å ì ì
3. N i d y v a tr ûc ti p v a giạn ti p: ph ng phạp n i d ú á ỉì ỉ ãú ỉì ãú ỉå äú á
h n h üp na y du ng khi ha n bà ng h quang ba pha. Nàng su täú å ì ì ì ò äư áú
quạ trçnh ha n r t cao vç cu ng m üt th i gian nh nhau thç sì áú ì ä åì ỉ äú
l üng kim loải nọng cha y r t l ïn.ỉå í áú å
III. Phán loải theo dng âiãûn
1. Ha n h quang bà ng do ng âi ûn xoay chi äư ò ì ã ãư
Trang 10
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
Th ng du ng nh t la do ng âi ûn c ng nghi ûp cọ t n s 50Hz.ỉåì ì áú ì ì ã ä ã áư äú
H quang chạy kh ng n âënh b i vç do ng âi ûn va âi ûn thäư ä äø åí ì ã ì ã ãú
ha n trong quạ trçnh la m vi ûc lục cọ trë s m, lục cọ trë sì ì ã äú á äú
d ng. u âi m cu a ha n h quang bà ng do ng âi ûn xoay chi å Ỉ ãø í ì äư ò ì ã ãư
la : ti ûn l üi va giạ tha nh t ng â i re , thi t bë â n gia n va dì ã å ì ì ỉå äú í ãú å í ì ãø
ba o qua n.í í
2. Ha n h quang bà ng do ng âi ûn m üt chi äư ò ì ã ä ãư
Quạ trçnh ha n cọ nhi u u âi m h n so v ïi ha n h quangì ãư ỉ ãø å å ì äư
do ng âi ûn xoay chi u. Song â tảo ra do ng âi ûn m üt chi ã ãư ãø ì ã ä ãư
thç t ng â i khọ khàn. Khi ha n bà ng do ng âi ûn m üt chi å äú ì ò ì ã ä ãư
ng i ta cọ hai ph ng phạp n i d y:ỉåì ỉå äú á
- N i thu ûn la n i âi ûn c ûc (que ha n) v ïi c ûc m cu a do ngäú á ì äú ã ỉ ì å ỉ á í ì
âi ûn, co n v ût ha n n i v ïi c ûc d ng cu a ngu n. Khi n iã ì á ì äú å ỉ ỉå í äư äú
thu ûn thç nhi ût â ü v ût ha n cao h n que ha n. vç v û ã ä åí á ì å åí ì á
th ng du ng â ha n thẹp cọ chi u da y l ïn. Ha n âi ûn c ûcỉåì ì ãø ì ãư ì å ì ã ỉ
than thç n i thu ûn vç â cho c ûc than êt bë nung nọng va tàngäú á ãø ỉ ì
â üc tu i th cu a nọ, â ng th i trạnh cacbon x m nh ûp va å äø í äư åì á á ì
m i ha n. i v ïi ha n bà ng âi ûn c ûc v nfram n i thu ûn säú ì Âäú å ì ò ã ỉ ä äú á
ba o v û â üc âi ûn c ûc kh ng bë xy họa n u nh cọ khê trí ã ỉå ã ỉ ä ä ãú ỉ å
ba o v û vu ng h quang.í ã ì äư
- N i nghëch la n i âi ûn c ûc v ïi c ûc d ng cu a ngu n âi ûn,äú ì äú ã ỉ å ỉ ỉå í äư ã
co n v ût ha n n i v ïi c ûc m. Tr ng h üp na y nhi ût â ü cu á ì äú å ỉ á ỉåì å ì ã ä í
v ût ha n th p h n que ha n. b i v ûy th ng du ng â ha n cạcá ì áú å åí ì åí á ỉåì ì ãø ì
chi ti t mo ng va âàûc bi ût la â i v ïi kim loải cọ nhi ût â üãú í ì ã ì äú å ã ä
nọng cha y th p nh kim loải m u hồûc ha n gang bà ng qu áú ỉ áư ì ò
ha n thẹp va nh ỵng kim loải nhẻì ì ỉ
Bi 5: CẠC THÄNG SÄÚ CA CHÃÚ ÂÄÜ HN HÄƯ
QUANG TAY
Cạc th ng s cu a ch â ü ha n h quang tay:ä äú í ãú ä ì äư
Trang 11
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
- T h üp cạc th ng s c ba n cu a quạ trçnh ha n âa m ba ộø å ä äú å í í ì í í
m i ha n cọ hçnh dảng, kêch th ïc va ch t l üng âảt y ú ì ỉå ì áú ỉå ã
c u gi la ch â ü ha náư ì ãú ä ì
- Cạc th ng s c ba n cu a ch â ü ha n h quang tay bà ngä äú å í í ãú ä ì äư ò
âi ûn c ûc nọng cha y: â ng kênh que ha n, c ng â ü do ng âi ûnã ỉ í ỉåì ì ỉåì ä ì ã
ha n, âi ûn ạp ha n, t c â ü ha n (t c â ü dëch cu a h quang dcì ã ì äú ä ì äú ä í äư
theo m i ha n), loải va c ûc do ng âi ûn, gọc nghi ng cu a âi ûnäú ì ì ỉ ì ã ã í ã
c ûc, s m i ha n Trong t t ca cạc th ng s thç chè cọ m ütỉ äú äú ì áú í ä äú ä
va i th ng s cọ vai tro quy t âënh â n ch t l üng m i ha n m ä äú ì ãú ãú áú ỉå äú ì ì
th i. ọ la â ng kênh que ha n va c ng â ü do ng âi ûn ha n;ä Â ì ỉåì ì ì ỉåì ä ì ã ì
co n cạc th ng s khạc kh ng âọng vai tro quy t âënh, chụngì ä äú ä ì ãú
â üc âi u chènh b i ng i th ü ha n trong quạ trçnh ha n tu å ãư åí ỉåì å ì ì ì
thu üc va o dảng li n k t, kim loải c ba n, v ût li ûu ha n, vë trêä ì ã ãú å í á ã ì
m i ha n trong kh ng gian.äú ì ä
Bi 6: CÄNG NGHÃÛ HN
I. Vë trê, cạc loải v chøn bë mẹp hn
1. Vë trê m i ha n trong kh ng gianäú ì ä
Trong k t c u m i ha n ngoa i m i ha n s p ra, co n nhi u loảiãú áú äú ì ì äú ì áú ì ãư
m i ha n nh ỵng vë trê khạc nhau trong kh ng gian ( hçnh V.39).äú ì åí ỉ ä
Ng i ta ph n bi ût nh ỵng m i ha n âọ nh sau: ỉåì á ã ỉ äú ì ỉ
Ha n s p la ha n nh ỵng m i ha n ph n b tr n cạc màûtì áú ì ì ỉ äú ì á äú ã
phà ng nà m trong gọc t 0 ó ò ỉì ÷ 60
0
.
Ha n â ïng la ha n nh ỵng m i ha n ph n b tr n cạc màûtì ỉ ì ì ỉ äú ì á äú ã
phà ng nà m trong gọc t 60ó ò ỉì
0
÷ 120
0
theo ph ng b t ky , trỉå áú ì ỉì
ph ng song song v ïi màût phà ng nàm ngang.ỉå å ó
Ha n ngang la ha n nh ỵng m i ha n ph n b tr n cạc màûtì ì ì ỉ äú ì á äú ã
phà ng trong gọc 60ó
0
÷ 120
0
, ph ng cu a m i ha n song song v ïiỉå í äú ì å
màût phà ng nà m ngang.ó ò
Trang 12
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
Ha n tr n la ha n nh ỵng m i ha n ph n b tr n cạc màûtì áư ì ì ỉ äú ì á äú ã
phà ng nàm trong gọc 120ó
0
÷ 180
0
. Th ng khi ha n tr n ng iỉåì ì áư ỉåì
th ü pha i ng a màût v phêa h quang n n gi la ha n ng a.å í ỉí ãư äư ã ì ì ỉí
2. Cạc loải m i ha n.äú ì
Trong th ûc t sa n xu t khi ch tảo k t c u va chi ti t ha n,ỉ ãú í áú ãú ãú áú ì ãú ì
ng i ta du ng nh ỵng loải k t c u m i ha n nh sau:ỉåì ì ỉ ãú áú äú ì ỉ
a. M i ha n giạp m i ( hçnh V. 40a) cọ th kh ng c n vạt mẹpäú ì äú ãø ä áư
khi cha y da y v ût ha n S ì ì á ì ≤ 4mm, va vạt mẹp khi chi u da y S >ì ãư ì
4mm. àûc âi m cu a loải na y r t â n gia n, ti t ki ûm, d ch ãø í ì áú å í ãú ã ãø ãú
tảo va la loải du ng ph bi n nh t.ì ì ì äø ãú áú
b. M i ha n g p mẹp ( hçnh V. 40b) du ng khi chi u da y v ût S äú ì áú ì ãư ì á ≤
2mm, loải m i ha n na y cọ th du ng que ha n kh ng nọng cha ú ì ì ãø ì ì ä í
hồûc la mo ha n khê, kh ng c n du ng que ha n phủ.ì í ì ä áư ì ì
c. M i ha n ch ng ( hçnh V. 40c) , loải na y r t êt du ng so v ïiäú ì äư ì áú ì å
loải m i ha n giạp m i va tàng l üng t n th t kim loải r täú ì äú ì ỉå äø áú áú
nhi ư
d. M i ha n cọ t m â ûm: Loải na y t n th t kim loải nhi u vçäú ì áú ã ì äø áú ãư
cọ th m t m â ûm m üt phêa hồûc hai phêa. M i ha n cọ t mã áú ã ä äú ì áú
â ûm â ü b n th p âàûc bi ût la khi chëu ta i trng â üng. Do âọã ä ãư áú ã ì í ä
kh ng s dủng chụng trong khi thi t k k t c u m ïi ma chèä ỉí ãú ãú ãú áú å ì
du ng chu y u cho c ng vi ûc s a ch ỵa k t c u c.ì í ãú ä ã ỉí ỉ ãú áú
â. M i ha n gọc: Cọ th vạt mẹp va kh ng vạt mẹp. M i ha näú ì ãø ì ä äú ì
na y cng du ng r t r üng ri trong khi thi t k k t c u m ïi.ì ì áú ä ãú ãú ãú áú å
â. M i ha n ch ỵ T: Du ng khạ ph bi n trong khi thi t k , m iäú ì ỉ ì äø ãú ãú ãú äú
ha n na y cọ â ü b n cao, âàûc bi ût la lục chëu ta i trng tènhì ì ä ãư ã ì í
n n ph n l ïn dung trong cạc k t c u la m vi ûc chëu u n. Cọã áư å ãú áú ì ã äú
th ha n m üt b n hồûc hai b n tu y tçnh trảng chëu l ûc cu ẫø ì ä ã ã ì ỉ í
m i ha n.äú ì
g. M i ha n màût â u: Chè du ng khi là p ghẹp hai t m cọ bäú ì áư ì õ áú ãư
màût ti p xục nhau.ãú
h. M i ha n vi n mẹp: Du ng trong tr ng h üp chi ti t ha näú ì ãư ì ỉåì å ãú ì
kh ng cho phẹp tàng kêch th ïc, ha n theo chi u da i tênh toạnä ỉå ì ãư ì
thç m i ha n kh ng âu â ü b n c n thi t. Do âọ pha i cà t âäú ì ä í ä ãư áư ãú í õ ãø
Trang 13
GIẠO TRÇNH MÄN HN KIM LOẢI
PHO NG KT-CNÌ
tàng th m chi u da i m i ha n, nh ng ti t di ûn kim loải c ba nã ãư ì äú ì ỉ ãú ã å í
cu a chi ti t gia m âi. Cà t b ït âi m üt êt â tàng chi u da i m ií ãú í õ å ä ãø ãư ì äú
ha n bà ng cạch cà t n i ti p v ïi mẹp ha n â cọ sàơn, hồûc cà tì ò õ äú ãú å ì õ
âi m üt ph n theo m üt chu vi kên kh ng n i v ïi mẹp cu . Cạchä áư ä ä äú å í
th ï nh t thç t t h n vç gia m t ûp trung ïng su t.ỉ áú äú å í á ỉ áú
i. M i ha n ki u ch t: àût chi ti t nh ha n ch ng, khoẹt l ùäú ì ãø äú Â ãú ỉ ì äư ä
tr n m üt hồûc hai chi ti t. Sau âọ ha n theo t ng l ù m üt. N ä ãú ì ỉì ä ä ãú
chi ti t cọ chi u da y nho thç kh ng khoan l ù cng cọ th ha nãú ãư ì í ä ä ãø ì
ng u â üc.áú ỉå
3. Chøn bë mẹp hn.
Trong k t c u ha n vë trê m i ha n, chi u da y 2 chi ti t ha nãú áú ì åí äú ì ãư ì ãú ì
cọ th bà ng nhau hồûc khạc nhau. Trong ca hai tr ng h üp,ãø ò í ỉåì å
tr ïc khi ha n c n chu n bë mẹp th ût c n th ûn. C ng vi ûcỉå ì áư áø á áø á ä ã
chu n bë mẹp ha n phủ thu üc va o chi u da y chi ti t ha n,áø ì ä ì ãư ì ãú ì
ph ng phạp va kha nàng c ng ngh û ha n. Nh ỵng y u t c ba nỉå ì í ä ã ì ỉ ãú ä ú å í
khi vạt mẹp la : gọc vạt ì α , ph n co n lải kh ng vạt b hồûc lấư ì ä ì
chi u cao g p mẹp b. Gọc vạt la m cho kim loải ng u khà pãư áú ì áú õ
ti t di ûn m i ha n, ph n kh ng vạt b cọ tạc dủng h ng la mãú ã äú ì áư ä ä ì
Trang 14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét